Diverticulose, een vervelende kwaal waar veel mensen last van hebben. Gelukkig kun je heel wat doen met voedingsadviezen en zijn er ook nog andere tips die je zelf kunt toepassen om het te voorkomen of om er minder last van te hebben.
Voedsel van mond tot kont
Als we eten, maakt het voedsel een hele reis door ons lichaam: van de ‘roeper’ tot de ‘poeper’ zogezegd. Ons voedsel komt via de mond ons lichaam binnen. We kauwen ons eten, waardoor met behulp van het speeksel een eerste stukje vertering plaatsvindt. Vervolgens komt het in de slokdarm terecht. Dit is een soort transportkanaal naar de maag. Via het samenknijpen van de spieren in de slokdarmwand reist de voedselbrij naar de maag. Daar gaat de vertering verder: de maagsappen knippen het voedsel als het ware in stukjes. Vanuit de maag reist het via de twaalfvingerige darm, het duodenum (waar o.a. toevoeging van gal ook zorgt voor een stuk vertering), verder naar de dunne darm. Daar worden de meeste voedingsstoffen opgenomen. Vervolgens komt de voedselbrij in de dikke darm. Dat is de plaats waar ook nog wat voedingsstoffen worden opgenomen en er wordt water aan de voedselbrij onttrokken. Zo dikt de ontlasting in zodat de onverteerbare resten via de endeldarm en de anus ons lichaam kunnen verlaten.
Wat gebeurt er in de dikke darm?
Divertikels komen het meeste voor in de dikke darm. Soms ook in de slokdarm, in de blaas of in andere organen maar overwegend in de dikke darm. Om goed te begrijpen wat divertikels zijn, is het belangrijk te weten wat er in de dikke darm gebeurt met ons voedsel. Je zou kunnen zeggen dat het voedsel, wat er nog van over is, in de dikke darm een 2e kans krijgt na dunne darm. Het grootste deel van de voedingsstoffen wordt opgenomen in de dunne darm maar soms zijn de voedselbrokken te groot. Die brokken moeten eerst worden afgebroken door de darmbacteriën. Uiteindelijk blijven er alleen onverteerbare, onbruikbare resten over. Dat is de ontlasting.
Wat zijn divertikels?
Je kunt divertikels vergelijken met de uitstulpingen die ontstaan in de binnenband van een fietsband die wat versleten raakt. Er ontstaan dunnen plekken die gaan uitstulpen wanneer je de band hard oppompt. Zo kan de darm, naarmate we ouder worden, wat dunnere plekken krijgen. Als er dan druk op de binnenkant van de dikke darm komt te staan, bij de doorreis van de voedselbrij, kunnen er uitstulpingen ontstaan. Hierbij bedoel ik niet de druk die er is bij het ontlasten, maar bij de passage van de voedselresten. Echter, het verschil met de fietsband is dat bij een fietsband de plekken weggaan als je hem leeg laat lopen, maar bij de darmen blijven de uitstulpingen bestaan. Op zich zijn divertikels onschuldig, maar ze kunnen wel klachten veroorzaken.
Feitjes over divertikels
- Divertikels kunnen variëren in grootte van 2,5 mm tot 2,5 cm. Je kunt je voorstellen dat dat nogal verschil maakt met betrekking tot het risico op klachten.
- Vanaf het 40e jaar heb je er steeds meer kans op. Dit heeft te maken met het verouderingsproces.
- Mensen boven steeds de 80 jaar hebben bijna standaard divertikels in de dikke darm.
- Divertikels verdwijnen niet in de loop van de tijd, ook niet als je er geen last (meer) van hebt.
Wat is diverticulose?
Diverticulose is simpelweg de aanwezigheid van divertikels. Het is in principe een onschuldige kwaal. Je hoeft er geen last van te hebben. Lang niet altijd geven ze klachten. Vaak weet je niet eens dat je ze hebt. Ze worden dan toevallig ontdekt bij een onderzoek. Door röntgenonderzoek, een kijkonderzoek (scopie) of een CT-scan kan de diagnose gesteld worden.
Wat is diverticulitis?
Als er stukjes ontlasting vast komen te zitten in de uitstulpingen, kunnen die gaan ontsteken. Als de divertikels ontstoken zijn, spreken we van diverticulitis. Dat kan vervelende gevolgen hebben, zeker als ze openknappen. Ik kom daar hieronder nog op terug.
Wat is het verschil tussen divertikels, poliepen en aambeien?
Divertikels, poliepen en aambeien worden vaak door elkaar gehaald. Toch zijn het echt verschillende dingen. Divertikels zijn, zoals ik hierboven heb uitgelegd, uitstulpingen van zwakke plekken in de darm naar binnen toe. Poliepen zijn echter nieuwvormingen (woekerende cellen) die in de darmwand zelf groeien. In principe zijn ze goedaardig, maar kunnen kwaadaardig worden. Daarom worden ze meestal meteen weggehaald als ze bij een kijkonderzoek gevonden worden. Aambeien zijn weer wat anders. Het zijn opgezwollen en uitgezakte zwellichamen in de endeldarm of rond de anus. Die zwellichamen zorgen ervoor, bij goed functioneren, dat er geen ontlasting uit de anus lekt. Als ze teveel opzwellen en uitzakken, worden het aambeien. Dit kan veroorzaakt worden door o.a. te hard persen om de ontlasting naar buiten te krijgen, obstipatie, te weinig beweging, zwangerschap en overgewicht.
Wat zijn de oorzaken van diverticulose en diverticulitis?
De precieze oorzaak van het ontstaan van divertikels is niet helemaal helder. Zoals ik al noemde, heeft het deels met het verouderingsproces te maken. Waarschijnlijk heeft het ontstaan van teveel druk in de darmen ook te maken met obstipatie, dat veroorzaakt wordt door te weinig vocht, te weinig vezels en te weinig beweging. Ook zijn dat risicofactoren voor het gaan ontsteken van de divertikels. Daarnaast zijn ook roken en overgewicht uitlokkende factoren voor ontsteking van de divertikels. Bovendien kan het gebruik van pijnstillers zoals ibuprofen, diclofenac en naproxen mede een oorzaak voor het ontstaan van divertikels zijn, doordat ze de darmwand irriteren. Sowieso zijn dit pijnstillers waar je voorzichtig mee moet zijn vanwege o.a. de kans op maagbloedingen.
Wat kunnen de symptomen zijn van diverticulose en diverticulitis?
Al in een vroeg stadium kunnen de ontstoken divertikels pijn in de darmen geven. Het begint met drukpijn, meestal links (niet te verwarren met de drukpijn bij een blinde darmontsteking: dat zit juist rechts). Andere klachten kunnen zijn:
- Een opgezette buik, buikpijn en buikkrampen
- Koorts
- Heftige diarree of ernstige obstipatie
- Misselijkheid, soms overgeven
- Soms verlies van bloed en/of slijm via anus
Wat zijn de gevolgen van diverticulose en diverticulitis?
Al is diverticulose op zich niet ernstig, kan het wel vervelende klachten geven. De divertikels kunnen zo groot worden dat ze obstipatie veroorzaken. Dat is altijd een ongewenste situatie. Zeker als ze gaan ontsteken, kan dat grote gevolgen hebben. Ik noem een paar nare effecten:
- Ontstoken divertikels kunnen openbarsten. Ze kunnen gaan bloeden. Overigens kunnen ze ook gaan bloeden als ze niet ontstoken zijn. Dat is dan zichtbaar als bloed bij de ontlasting. Ga in zo’n geval altijd naar de huisarts om erachter te komen of het om een divertikel gaat, of dat er iets anders (evt. iets ernstigs) aan de hand is.
- Als een ontstoken divertikel openbarst, zeker als het er veel zijn, kan dit leiden tot darmperforatie. Dit geeft een groot risico op buikvliesontsteking. Er komt dan ontlasting in buikholte terecht, wat kan leiden tot een gevaarlijke situatie. Kenmerken daarvan zijn een hoge koorts en acute pijnklachten in de buikholte. Ook zo’n situatie moet je absoluut niet negeren, maar medische hulp inroepen.
Wat kan er gedaan worden aan diverticulose en diverticulitis?
Er kan niet veel gedaan worden aan divertikels. Wanneer er sprake is van diverticulitis, zijn er verschillende behandelingsmogelijkheden door de arts:
- Antibiotica. De arts zal dit alleen doen als het echt nodig is. Uiteraard gebruik je liever geen antibiotica omdat het de hele darm uit balans brengt.
- Soms krijg je pijnstillers om de buikpijn en krampen te verminderen.
- Middelen om de ontlasting zachter te maken (laxeermiddelen).
- Voedingsadviezen: bij ontstekingen een paar dagen alleen vloeibaar voedsel. Daarna kun je weer normaal eten, vooral vezelrijk en veel vocht.
- Bij steeds terugkerende ontstekingen wordt soms een stukje van de dikke darm weggehaald en soms wordt er een (tijdelijk) stoma aangelegd. Dat is een flinke ingreep, die tot gevolg heeft dat je darm minder voedingsstoffen op kan nemen door een verminderd oppervlak. Dat kan dan weer een risico vormen voor obstipatie.
Wat kun je zelf doen met voeding en leefstijl?
Omdat diverticulose niet te genezen is, kun je ze maar beter proberen te voorkomen. Als je eenmaal divertikels hebt, blijf je er gevoelig voor, ook als je er geen last van hebt. Gelukkig is het met leefstijl en voeding goed te beïnvloeden. De EetLijn Methode is daarvoor perfect. Het ‘geheim’ daarvan is dat het én ontstekingsremmend is én het lichaam helpt het zelfherstellend vermogen te activeren. Menig cliënt van De EetLijn kan ervan meepraten dat ze door het eten en leven volgens De EetLijn Methode geen of veel minder last hebben van divertikels. Ik noem enkele kernpunten die in het kader van diverticulose van belang zijn:
- Obstipatie voorkomen door soepele ontlasting.
- Veel vezels eten. Denk daarbij aan zowel de onoplosbare vezels als de oplosbare vezels. Onoplosbare vezels zorgen voor bulkvorming van de ontlasting doordat ze water aantrekken en oplosbare (pre-biotische) vezels zijn voeding voor je darmflora en zorgen zodoende mede voor de algehele conditie van je darmen. Onderaan dit blog vind je een link naar meer info over vezels.
- Veel water drinken.
- Draderige groenten als bleekselderij en champignons kun je beter laten staan als je divertikels hebt.
- Pas bij ontstoken divertikels op met noten en zaden.
- Ontstekingsremmend eten.
- Indien nodig: Fiber powder gebruiken. De laxeermiddelen die door de arts worden voorgeschreven zitten helaas vaak vol suiker en/of zoetstoffen. Je kunt Fiber Powder in de webshop van De EetLijn vinden.
- Beweging: dit helpt om je darmen op gang te houden, het is een soort massage voor de darmen.
- Niet roken.
Zo zie je maar weer dat je met een gezonde eet- en leefstijl heel veel kunt bereiken in het voorkomen en onder controle houden van ook onschuldige, maar wel heel vervelende kwalen als diverticulose!
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl
Fiber powder vind je hier: https://shop.deeetlijn.nl/product/fibre-powder-30-vezelsticks/
Vezelrijke producten: https://shop.deeetlijn.nl/product-categorie/diversen/vezels/
Wil je meer lezen over vezels en obstipatie?
https://www.deeetlijn.nl/vezels-en-9-tips-om-met-gemak-aan-de-benodigde-hoeveelheid-te-komen/
https://www.deeetlijn.nl/praatje-poep/
