Galstenen: dat kan een pijnlijk gebeuren zijn. Gelukkig heb ik er zelf geen ervaring mee, maar jij misschien wel. Wist je dat je zelf heel veel kunt doen om galstenen en de ophoping daarvan te helpen voorkomen? Daar vertel ik je in deze blog meer over.
Wat is de galblaas?
De galblaas is een klein, peervormig zakje aan de rechterkant van het lichaam. Hij ligt onder de lever en net onder de ribben. Hij is ongeveer 8-10 cm lang en maximaal 3 cm breed. De galblaas is de opslagplaats voor galvloeistof. De lever produceert de gal. Dit is een groenbruine vloeistof. Als dit vrijkomt, stroomt het door de galgangen naar de galblaas. Daar wordt het bewaard totdat het nodig is bij de spijsvertering. In de galblaas kan 30-60 ml gal worden opgeslagen. De lever produceert dagelijks veel meer gal, maar de galblaas dikt het wat in. De galvloeistof helpt om vetten uit de voeding te verteren, zodat de darmen ze kunnen opnemen en het lichaam ze kan gebruiken.
Wat zijn galstenen en welke soorten zijn er?
Galstenen zijn kleine steentjes, die wel zo groot als knikkers kunnen worden. Ze vormen op zich geen ernstige, levensbedreigende ziekte. Galstenen kunnen zich ophopen in de galblaas. Het kan dan een grote verzameling worden. Er zijn verschillende soorten galstenen, afhankelijk van het hoofdbestanddeel waar ze uit bestaan. Er zijn cholesterolstenen en pigment galstenen. Als de steentjes in de galblaas blijven, heb je er geen last van. Er ontstaat pas een probleem als ze gaan ‘wandelen’ en/of ontstekingen veroorzaken. Dan kunnen ze wel heel veel pijn geven. Daar kom ik hieronder nog op terug.
Hoe ontstaan galstenen?
Gal bestaat uit verschillende chemische stoffen, o.a. cholesterol, calcium bilirubinate en calciumcarbonaat. Als de verhouding van deze stoffen uit balans raakt, ontstaan er galstenen. Hoe deze disbalans precies ontstaat, is nog niet duidelijk. In ieder geval is de consumptie van ongezonde vetten en te veel verzadigde vetten wel een risicofactor. Met ongezonde vetten bedoel ik transvetten en een overmaat aan verzadigde vetten. Verzadigde vetten (zoals roomboter en kokosolie) zijn op zichzelf niet ongezond. Ze zijn zelfs nodig om o.a. hormonen te kunnen produceren. Maar als je te veel van dit soort vetten eet, kan dit bijdragen aan het ontstaan van galstenen. Daarnaast zijn bepaalde groepen mensen gevoeliger voor het ontwikkelen van galstenen dan andere. Ook hier vertel ik hieronder nog meer over.
Wanneer zijn galstenen een probleem?
De meeste mensen die galstenen hebben, weten dit niet eens omdat ze er geen last van hebben. Soms worden galstenen per toeval ontdekt. Zolang de steentjes in de galblaas blijven, is er geen probleem. Maar galstenen kunnen ook gaan ‘wandelen’. Ze gaan dan uit de galblaas en komen vervolgens klem te zitten in de galwegen. Dat zijn maar heel dunne vaatjes. Als de steentjes klem komen te zitten, ontstaat een heftige pijn die aanvalsgewijs verloopt. Dit is de zgn. galsteenkoliek. Een ander probleem dat galstenen kunnen veroorzaken, is ontsteking van de galblaas en galwegen. Als dit gebeurt, kun je flink ziek worden.
Wat zijn de symptomen van galstenen die problemen veroorzaken?
Als de galstenen uit de galblaas komen en aan de wandel gaan, zul je dat meestal wel merken. De volgende symptomen kunnen daarop wijzen:
- Aanvalsgewijze pijn na het eten van een vetrijke maaltijd. Meestal treedt dit ongeveer een uur daarna op.
- Pijn rechts in het lichaam, net onder ribben
- Rugpijn
- Pijn in rechterschouder
- Misselijkheid en braken
- Zweten
- Rusteloosheid en bewegingsdrang
- Witte ontlasting (zgn. stopverfontlasting). Als een galsteen in de galwegen klem komt te zitten, wordt de toevoer van gal naar de darmen geblokkeerd. Hierdoor komt er geen galkleurstof (billirubine) bij de voedselbrij die daar verteerd wordt. Daardoor kleurt de ontlasting niet meer bruin.
- Geelzucht. De bilirubine uit de gal komt in de bloedbaan terecht en zorgt voor symptomen van geelzucht. Hierdoor kan het oogwit en de huid geel kleuren. Ook kan dit voor heel donkere urine zorgen. Deze symptomen kunnen ook optreden bij ernstiger aandoeningen van lever en alvleesklier, maar dan hebben we het dus over heel andere ziektebeelden.
- Koorts (wanneer de galblaas ontstoken raakt).Door een echo, CT of MRI scan kunnen galstenen worden opgespoord. Ook kan er bloedonderzoek gedaan worden om eventuele ontsteking aan te tonen of andere aandoeningen uit te sluiten.
Risicogroepen
Zoals gezegd hebben sommige mensen meer kans op galstenen. Dat betreft de volgende groepen:
- Mensen die teveel ongezonde vetten eten. Dat heb ik hierboven al toegelicht.
- Ook leeftijd is een risicofactor voor galstenen. Als je 50 of 60 plus bent, is de kans op galstenen groter.
- Erfelijkheid. In sommige families komen galstenen vaker voor. Dit kan ook overerving van leefstijl betreffen.
- Vrouwen hebben 2x zoveel kans op galstenen als mannen. Dit heeft te maken met de hormoonhuishouding. Er zijn nog meer situaties waarbij de hormonen uit balans kunnen zijn, zoals bij de volgende 3 punten.
- Vrouwen die zwanger zijn geweest hebben vaker galstenen.
- Maar ook vrouwen die orale anticonceptie gebruiken hebben meer kans op galstenen.
- Vrouwen die oestrogeen therapie hebben (gehad).
- Mannen die veel zijn afgevallen en weer aankomen hebben vaker galstenen.
- Dit geldt ook voor mensen met veel overgewicht die in te korte tijd veel gewicht hebben verloren.
- Ook mensen met diabetes zijn gevoeliger voor galstenen.
- Bij het gebruik van statines komen galstenen ook vaker voor.
Welke behandelingen zijn er?
De arts gaat alleen over tot behandeling als je klachten hebt van je galstenen. Anders is het niet nodig. Er zijn verschillende mogelijkheden voor behandeling. De behandeling die de arts kiest, is afhankelijk van de grootte en positie van de stenen en je persoonlijke situatie. Stenen kunnen vergruisd worden maar ze kunnen ook operatief verwijderd worden (ook dit kan weer op verschillende manieren). Soms wordt de hele galblaas verwijderd.
Galblaas
Je kunt leven zonder galblaas. De opslag van de gal is dan weg, maar de lever produceert nog steeds gal. Het gaat dan rechtstreeks naar de dunne darm. Als de galblaas ontstoken raakt, is het niet het juiste moment om te opereren. De ontsteking kan zo ernstig zijn dat antibiotica echt nodig is. Als dit weer tot rust gekomen is, bekijkt de arts opnieuw of operatie nodig is. Soms kiest hij dan voor een afwachtend beleid. Een alternatieve, ook wel omstreden methode, is de galblaasreiniging van Moritz. Als je daar interesse in hebt, raad ik je aan je goed in te lezen!
Hoe kun je galstenen te voorkomen?
Gelukkig kunnen we zelf ook een en ander doen om galstenen te helpen voorkomen. Ik noem een paar voedingsmiddelen die kunnen helpen.
- Nogmaals: eet niet teveel verzadigde en transvetten. Als je de Eetlijn methode volgt, zit je sowieso goed.
- Gebruik voeding die rijk is aan vezels. Diëtisten adviseren dan vaak granen. In De Eetlijn gebruiken we die niet, maar wel pseudogranen zoals quinoa. Speciaal boekweit bevat stoffen die galstenen kunnen helpen voorkomen.
- Citrusvruchten bevatten pectine. Dit kan ook galstenen helpen voorkomen.
- Voeding met lecithine. Dit zit o.a. in noten en soja (edamameboontjes) en peulvruchten. Deze laatste zijn alleen in fase 2 van De EetLijn geschikt.
- Artisjokken en andere bittere groenten hebben een gunstige invloed op een gezonde galproductie.
- Druiven en blauwe bessen (liefst wilde bosbessen). Druiven passen overigens niet in fase 1 van De EetLijn Methode.
Hoe voorkom je de ophoping van galstenen?
Als je eenmaal galstenen hebt, is het belangrijk om ophoping te voorkomen. Daarvoor geef ik nog een paar aanvullende tips:
- Vermijd gewichtstoename
- Verminder het eten van ongezonde vetten
- Sla geen maaltijden over. Je kunt wel evt. je ontbijt uitstellen. Als je gevoelig bent voor galstenen of weet dat je galstenen hebt, kan het helpend zijn om meer kleinere maaltijden te nemen. Dan heb je niet ineens heel veel gal nodig.
- Voldoende lichaamsbeweging.
Ik hoop dat je niet te maken krijgt met wandelende galstenen! In ieder geval kun je er zelf wat aan doen om dit probleem te helpen voorkomen. Met De EetLijn Methode is dat zeker geen straf.
Als je meer wilt weten over De EetLijn Methode, stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl en ik zoek een coach bij jou in de buurt!
Wil je meer lezen over boekweit? https://www.deeetlijn.nl/boekweit-is-super-lekker-veelzijdig-en-gezond/
Wil je meer lezen over de lever en al zijn functies? https://www.deeetlijn.nl/de-lever-er-is-geen-enkel-orgaan-waar-ik-zoveel-medelijden-mee-heb/
Heb je belangstelling voor boekweit? Er zijn wel 5 verschillende boekweitproducten in de shop van De EetLijn
Boekweitvlokken: https://shop.deeetlijn.nl/product/boekweitvlokken/
Boekweitcrackers: https://shop.deeetlijn.nl/product/boekweit-crackers-zonder-toegevoegd-zout-of-suiker/
Boekweit wafels: https://shop.deeetlijn.nl/product/boekweitwafels/
Boekweitschelpjes: https://shop.deeetlijn.nl/product/boekweit-schelpjes/
Boekweit nacho’s: https://shop.deeetlijn.nl/product/boekweit-nachos/
Als je nog veel meer wilt leren over voeding, leefstijl en gezondheid, kun je je abonneren op mijn 365 dagen programma https://shop.deeetlijn.nl/product/365-dagen-gezonder-van-lijf-en-leden/
