Heb je al maanden last van bepaalde vage lichamelijke klachten en heb je geen idee waar die vandaan komen? Soms zijn het van die verschijnselen die langzamerhand ontstaan, zoals meer zweten dan normaal, tintelingen in handen en voeten, wat vaker vermoeid, bloedend tandvlees enz. enz. Het zijn klachten die niet heel ernstig lijken, maar ze kunnen wel heel vervelend zijn. Soms ontstaan er serieuze aandoeningen door. Wist je dat een tekort aan vitamines en mineralen de oorzaak kan zijn? In dit blog ga ik dieper in op de signalen die kunnen duiden op een vitaminetekort en hoe tekorten kunnen ontstaan. Natuurlijk geef ik ook tips hoe je dit kunt voorkomen of oplossen!
Wat zijn vitamines en mineralen?
- Vitamines zijn micronutriënten die van essentieel belang zijn voor het goed functioneren van allerlei lichaamsprocessen. Het woord vitamine is afgeleid van het Latijnse woord ‘vita’, wat leven betekent, en het woord ‘amine’, omdat het in eerste instantie leek dat alle vitamines een eiwit-achtige structuur hebben. Dit bleek later niet het geval te zijn. Ons lichaam kan de meeste vitamines niet zelf produceren, behalve vitamine D3. Dat kan de huid produceren onder invloed van zonlicht. We kunnen niet zonder vitamines leven omdat ze overal in het lichaam gebruikt worden. Ze zijn afkomstig uit de levende natuur. Sommige vitamines zijn in vet oplosbaar. Het gaat daarbij om de vitamines A,D,E en K. De andere vitamines zijn in water oplosbaar, zoals bijvoorbeeld de verschillende B vitamines en vitamine C.
- Mineralen zijn elementen die het lichaam nodig heeft om te functioneren. Ze komen uit de dode natuur en moeten dus door planten of dieren uit de bodem of het water worden opgenomen. Er zijn heel veel mineralen zoals calcium, magnesium en fosfor. Ze werken samen met vitamines en spoorelementen (stoffen waarvan we heel weinig nodig hebben, maar die wel even belangrijk zijn als vitamines en mineralen).
Welke rol spelen vitamines en mineralen?
Elke vitamine en elk mineraal heeft zijn eigen specifieke werking. Zo is vitamine A belangrijk voor de ogen, vitamine C o.a. voor sterkere bloedvaten en vitamine K is van belang voor de bloedstolling en de botten. Daarom ga ik bij specifieke aandoeningen die aan bod komen in de blogberichten ook heel vaak in op de rol van vitamines en mineralen bij het ontstaan en voorkomen en de betreffende aandoening. In dit blog houd ik het algemeen. En in het algemeen kun je zeggen dat vitamines en mineralen bij alle lichaamsprocessen betrokken zijn.
Hoe komt het dat er tekorten ontstaan?
Het is best opvallend dat je vroeger veel minder hoorde van vitaminetekorten. Het is niet altijd voor iedereen helder dat allerlei klachten en kwalen gevolg (kunnen) zijn van een tekort aan vitamines en mineralen. Als iemand wat mankeert, gaan de meeste mensen snel naar de dokter. De meeste artsen zullen eerder medicatie voorschrijven dan doorvragen op voeding en leefstijl met het oog op tekorten aan vitamines en mineralen. Maar medicatie is meestal symptoombestrijding. Gelukkig is er wel een positieve ontwikkeling gaande in de zgn. leefstijlgeneeskunde. Helaas wordt daarin het belang van aanvulling van vitamines en mineralen in supplementvorm nog wel vaak onderschat. Toch is het belangrijk te weten dat het percentage vitamines en mineralen in voeding de laatste decennia achteruit is gehold. Je kunt de nodige hoeveelheid vitamines en mineralen haast niet meer uit je voeding halen. Om je een idee te geven: je moet nu 18 perziken eten om dezelfde hoeveelheid vitamines en mineralen binnen te krijgen als 1 perzik midden 20e eeuw bevatte! Maar dat kun je natuurlijk niet bij eten vanwege de hoeveelheid, de calorieën, de kosten, om nog maar niet te spreken over de invloed op je bloedsuikerspiegel!
Waarom zitten er tegenwoordig veel minder voedingsstoffen in voeding dan vroeger?
Er is een scala aan oorzaken voor deze vermindering van voedingsstoffen. Ik noem er een aantal:
- Uitputting van de landbouwgrond. Vroeger gebruikte men veel vaker wisselteelt. Tegenwoordig staat er jaar in, jaar uit hetzelfde gewas op het land. Dit zorgt ervoor dat er minder voedingsstoffen in de bodem zitten. En wat er niet in de bodem zit, komt ook niet in het gewas.
- Veel producten komen van ver weg. Uiteraard is dit (ook) een kwestie van vraag en aanbod: wij willen in de winter zomerkoninkjes eten… De producten worden vaak onrijp geoogst. Daarna is de groente en het fruit lang onderweg, niet altijd onder optimale omstandigheden. Voordat het op ons bord belandt via veiling, winkel en onze eigen koelkast zijn we een hele tijd verder. Dit zijn allemaal factoren waardoor vitamines verloren gaan.
- Bereiding van voeding zorgt voor verlies van vitamines. Zeker als je (lang) kookt en bakt op te hoge temperaturen. Daarom ben ik voorstander van slow cooking. Verder is het interessant om te weten dat bij het stomen van groenten (zoals bloemkool en broccoli) meer vitamines behouden blijven dan wanneer je ze kookt in veel water of bakt.
- Te lang bewaren van groente en fruit zorgt ervoor dat de hoeveelheid vitamines drastisch afneemt.
- Door het gebruik van kunstmeststoffen worden gewassen als het ware opgejaagd in hun groei, waardoor de planten uiteindelijk minder vitamines en mineralen bevatten.
- Het gebruik van bestrijdingsmiddelen.
- Stress heeft veel effecten op lichamelijke processen. Hierdoor hebben we meer vitamines en mineralen nodig.
- We gebruiken veel meer kant en klaar voeding. Denk hierbij zowel aan bewerkte voeding als ook aan bijvoorbeeld voorgesneden groenten.
- Veel medicijnen zorgen voor extra verbruik of meer uitscheiding van bepaalde vitamines en mineralen. Dit is in veel gevallen niet bekend bij arts en apotheek, maar kan wel vervelende klachten geven door tekorten.
Welke signalen kunnen wijzen op een tekort aan vitamines en mineralen?
Er zijn onvoorstelbaar veel kleinere en grotere signalen die kunnen wijzen op een tekort aan vitamines en mineralen. Een eerste signaal kan snaaitrek zijn. Je kent het vast wel, die momenten waarop je wordt overmand door een gevoel van: ‘Ik heb zin in iets’. Ook op momenten waarop je misschien net gegeten hebt en je eigenlijk geen honger hebt. Dat kan een teken zijn van een tekort aan vitamines en mineralen. Je lichaam gaat op zoek naar ‘iets’ om die tekorten aan te vullen. Een stuk chocola gaat je daarbij niet helpen. Je hebt geen tekort aan chocola maar aan voedingsstoffen. Ook kunnen er door tekorten vage klachten ontstaan. Als je die hebt, is het de moeite waard om eerst eens stil te staan bij de vraag of het een teken zou kunnen zijn dat je vitamines en/of mineralen tekort komt voordat je naar de huisarts gaat. Je kunt denken aan o.a. de volgende symptomen die langzamerhand ontstaan zijn:
- Kloofjes in handen en mondhoeken
- Zweren in de mond
- Breekbare haren en/of nagels
- Rode of witte bultjes op de huid
- Broze botten en snel botten breken
- Restless legs syndroom (zie https://www.deeetlijn.nl/rusteloze-benen-een-nare-kwaal-met-veel-tips-om-de-klachten-te-verlichten-of-te-voorkomen/ )
- Bloedend tandvlees
- Steeds slechter zicht in het donker en witte aanslag op je ogen
- Roos en een schilferige huid
- Neerslachtig, depri en somber voelen
- Hoge bloeddruk
- Lage bloeddruk
- Haaruitval
- Spierzwakte
- Vreemd gedrag (zoals onverklaarbare vergeetachtigheid)
- Tintelingen in handen en voeten
- Onbedwingbare snaaitrek
- Extreem vermoeid
- Bleke of gele huidskleur
- Een gladde, rode tong
- Overmatig zweten
- Duizeligheid
Uiteraard kunnen al deze verschijnselen ook een symptoom zijn van een ernstiger achterliggende aandoening. Als je dus met aanpassen van voeding en leefstijl en aanvulling van vitamines en mineralen geen verbetering merkt, ga dan zeker naar je huisarts!
Wat zijn de gevolgen van een tekort aan vitamines en mineralen?
Als je een tekort aan vitamines en mineralen hebt, zullen allerlei processen in de stofwisseling minder goed werken. Dat zorgt ervoor dat het lichaam de afvalstoffen minder goed kwijt kan. De ontgifting werkt minder goed. Hierdoor ontstaat een ophoping van afvalstoffen. Dat zorgt weer voor verzuring van ons lichaam en het ontstaan van laaggradige ontstekingen. Dat kan vervolgens weer de oorzaak zijn van de meeste chronische aandoeningen en ziektes. Bovengenoemde symptomen zijn er de signalen van. Heel veel klachten zijn zo uiteindelijk het gevolg van een tekort aan vitamines en mineralen! In 2019 was 57% van de mensen chronisch ziek. In het overgrote deel ligt hieraan ongezonde voeding en leefstijl ten grondslag. Het is dus echt van het allergrootste belang dat vitamines en mineralen op waarde geschat worden. Want goede voeding is en blijft de basis. Daar kan geen medicijn tegenop!
Wat kun je doen om zoveel mogelijk vitamines via je voeding binnen te krijgen?
Ik geef je een aantal tips om te zorgen voor voldoende vitamines en mineralen.
- Gezonde voeding staat voorop: verse groenten en fruit, liefst biologisch. Uit eigen moestuin is ideaal. Wist je dat er 15 minuten na het snijden van een krop sla al veel vitamines verloren zijn gegaan?
- Als je om welke reden dan ook geen biologische groente kunt kopen, dan maar liever vers en niet biologisch dan wél biologisch en niet vers.
- Doe wat vaker boodschappen, zodat je de producten niet te lang hoeft te bewaren. Koop dus niet alles voor de hele week tegelijk.
- Als je groenten en fruit bewaart, doe het dan op de juiste plek. Sommige groente blijft langer vers in de koelkast, andere kun je juist beter buiten de koelkast bewaren.
- Bereid je voeding op zo laag mogelijke temperatuur. Bij verhitten gaan (bijna) altijd voedingsstoffen verloren. Omdat het verwarmen van groentes ook voordelen heeft, is het beste om rauw en gekookt af te wisselen. Maar vermijd heel hoge temperaturen. Vlees gaart al op 80 graden. Het hoeft niet dichtgeschroeid te worden. Dit zorgt zelfs voor het ontstaan van schadelijke stoffen, zoals acrylamide.
Waar let je op als je supplementen koopt?
Zoals ik hierboven al opmerkte: de basis van je gezondheid is het zorgen voor gezonde voeding en leefstijl. Met de EetLijn Methode zit je goed. Daarbij wordt geen suiker gebruikt, geen gluten, weinig lactose, geen schadelijke E-nummers en deze manier van leven is koolhydraatbewust. Bij deze methode gebruiken we ook supplementen. Want voeding en leefstijl kunnen niet meer alles opvangen. Een goede multi vitamine is belangrijk om je voeding aan te vullen. Bij de aanschaf van vitamines en mineralen is goedkoop altijd duurkoop. Dat wil niet zeggen dat de vitamines waar een prijskaartje aanhangt, altijd okay zijn. Bij de aankoop zijn een paar aspecten van belang:
- Zorg dat je vitamines en mineralen neemt in een goed opneembare vorm. Lees het etiket goed! Voorbeelden zijn: vitamine B12 moet in de vorm van methylcobalamine zijn; Wat betreft zink: zinkoxide wordt niet of nauwelijks opgenomen, maar zinkcitraat wel. Zo zijn er nog veel meer stoffen waarbij de vorm van groot belang is.
- Let erop dat er zo weinig mogelijk hulpstoffen (conserveringsmiddelen, anti-klontermiddelen) in zitten en geen suikers aan toegevoegd zijn. Bij capsules kan de capsulewand van verschillende stoffen gemaakt zijn. Kies liever voor rundergelatine dan voor Hydroxypropylmethylcellulose (HPMC).
- Bij de start van het gebruik van vitamines en mineralen als supplement kun je last krijgen van zgn. opschudding. Dit betekent dat je soms in het begin bepaalde verschijnselen kunt krijgen, zoals vermoeidheid, misselijkheid, diarree en sufheid. Ook kunnen je klachten soms eerst erger worden. Toch is dit juist een goed teken: het lichaam gaat ‘opeens’ ontgiften. Dat betekent dus niet dat je er niet tegen kunt. Stop dan ook niet, maar houd even vol of doe een stapje terug in de dosering en bouw het langzamer op.
Vitamines en mineralen zijn dus van levensbelang voor een goede gezondheid. Voeding en leefstijl staan voorop, met daarbij een (noodzakelijke) aanvulling van supplementen. Duizelt het je en heb je nog vragen? Of wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl.
Heb je belangstelling voor supplementen van een goede kwaliteit? https://shop.deeetlijn.nl/product-categorie/diversen/supplementen
