De supermarkt en verkooptrucs. En 7 tips om je niet te laten verleiden

Veel mensen doen hun boodschappen in de supermarkt. Het is immers een handige plek om al je boodschappen in één keer te doen. Groente, fruit, vlees, vis, kaas is er met een ruime keus. En ook allerlei producten voor de voorraadkast kun je er kopen. Slim om daar gebruik van te maken, zou je zeggen. Toch is de supermarkt niet alleen maar die handige plek. Het is ook een winkel waar vaak meer de belangen van de eigenaar en de producenten centraal staan dan die van jou als consument. In dit blog neem ik je mee met een rondje supermarkt. Het is niet om echt vrolijk van te worden. Maar uiteraard krijg je ook tips om gezond boodschappen te doen.

Welke strategieën passen supermarkten toe om je meer te laten kopen?

Misschien overkomt het jou ook wel eens: je gaat boodschappen doen, je hebt een boodschappenbriefje bij je en tóch kom je met veel meer de winkel uit dan je van plan was te kopen. En met producten die je eigenlijk helemaal niet nodig hebt. Hoe dat kan? Onder andere door de strategieën die de supermarkt toepast om jou meer te laten kopen. En ik snap het wel want de supermarkt eigenaar wil gewoon brood op de plank. Toch zou je het min of meer manipulatie kunnen noemen omdat er tactieken gebruikt worden om jou steeds méér te laten kopen. Je kunt daarbij denken aan o.a. de volgende aspecten:

1. Muziek: Dit wordt toegepast om je prettiger te laten voelen, omdat beslissingen om iets te kopen vooral emotioneel bepaald worden. Het is zelfs zo dat de muziek aangepast wordt aan het winkelend publiek. Op tijden dat vooral ouderen hun boodschappen doen klinkt er instrumentale of klassieke muziek, terwijl in de buurt van een school veel meer moderne muziek gebruikt wordt.
2. Geuren: Is het je wel eens opgevallen dat het altijd lekker ruikt in de supermarkt? Veelal een heerlijke bakkerijgeur. Helaas is dat geen verse geur maar in een laboratorium gemaakt. Deze geur wordt door de supermarkt verspreid en draagt bij aan het gevoel van welbevinden.
3. Ogen: Ook het uiterlijk van producten is belangrijk bij de beslissingen om iets al dan niet te kopen. Daarom besteden fabrikanten veel aandacht aan de verpakking en foto’s van het product op de verpakking.
4. Proeverijen: Heel vaak staan er werknemers van fabrikanten in de winkel om je een nieuw product (of een bestaand product in net een ander jasje) te laten proeven. Natuurlijk met het doel om je het te laten kopen!
5. Aanbiedingen: Met grote letters worden aanbiedingen onder je aandacht gebracht. Dat kan met ‘van… voor…’ aanbiedingen, maar de ‘2+1 gratis’ aanbiedingen in allerlei varianten zijn nog veel geniepiger. Want je krijgt als klant de indruk dat je wel gek zou zijn als je het niet koopt. Maar in werkelijkheid is dat product zó vaak in de aanbieding, dat je je kunt afvragen wat het nu echt kost. En dan blijkt vaak dat de aanbiedingsprijs eigenlijk de normale prijs is…
6. Gebruik van karretje of mandje: Onderzoek heeft laten zien dat mensen die een karretje kiezen meer kopen dan wanneer je een mandje neemt. Bovendien: hoe groter de kar, hoe meer je koopt.
7. Miniwagentjes voor de kinderen: dit werkt in de hand dat kinderen mee bepalen wat er gekocht wordt. En dan gaat het vaak niet om groente en fruit…
8. Route door de winkel: Let eens op in welke richting de winkel ingedeeld is. Als je tegen de klok in winkelt, schijn je meer te kopen dan met de klok mee.
9. Indeling van de supermarkt: Ook dit bepaalt ons koopgedrag. Wat er op ooghoogte staat, krijgt meer aandacht. Vaak staan B-merken, de goedkopere versies, hoger of lager. Bovendien staan de dagelijkse benodigdheden als toiletpapier vaak achterin de winkel. Je moet dus de hele winkel door om dat te kunnen pakken.
10. Producten bij de kassa: bij de kassa vind je vaak nog aanbiedingen, vooral snoep en chocola. Dat zijn heel aantrekkelijke producten als je moet wachten bij de kassa. Dat noemen ze de jengelzone en die ontgaat ook kinderen niet!

Hoe wordt er slinks gebruik gemaakt van gezondheidsclaims?

Ook inhoudelijk proberen de producenten je te verleiden om hun producten te kopen. Ze gebruiken daarbij gezondheidsclaims, die in werkelijkheid op z’n minst misleidend zijn te noemen. Ik noem een aantal veel voorkomende kreten op verpakkingen:

• Met minder suiker of zelfs suikervrij. Dit klinkt prachtig, maar wat zit er dan wel in? Vaak zijn het schadelijke zoetstoffen. Of er zitten andere ingrediënten in die je helemaal niet binnen wilt krijgen…
• Goed voor cholesterolbalans. Op margarine zul je deze slogan vaak tegenkomen. Het is echter maar de helft van het verhaal. De verzadigde vetten zijn wel vervangen door onverzadigde vetten, maar margarine bevat vaak wél zaadoliën die helemaal niet gezond zijn.
• Met veel of met extra vezels. Om dit op de verpakking te mogen zetten zijn er normen opgesteld. Als een fabrikant nét aan die norm voldoet, mag hij dat op zijn product zetten. We horen vaak dat we voldoende vezels moeten eten. Zo’n product kan je verleiden om het daarom maar te kopen. Maar ‘met meer vezels’ zegt niets over de gezondheid van het product.
• Bevat minder vet. Ook zo’n verleidende claim die helemaal niets zegt. Als er minder vet in zit, moet er wel wat anders zijn toegevoegd om het product smakelijk te laten zijn. Vaak is dat suiker of andere additieven. En sowieso kan er van alles in zo’n product zitten dat niet gezond is.
• Toegevoegde vitamines. Dat klinkt gezond, maar het gaat vaak om minimale hoeveelheden van synthetische stoffen. En ook hier is de vraag wat er verder in een product zit!
• Zonder smaakversterkers. De industrie heeft ook wel door dat een deel van de consumenten erop let dat er geen smaakversterkers in hun voeding zitten. Echter: wat is er dan wél gebruikt? Natuurlijke aroma’s misschien? Daar kom ik hieronder op terug.
• Bron van omega 3. Deze claim klinkt ook weer zo mooi, waarbij het de vraag is wat er verder in zit, van welke oorsprong het is én of het inmiddels niet geoxideerd omega 3 is. Want industriële bewerking leidt vaak tot oxidatie, wat het tot een ongezond vet maakt!
• Zoutarm. We zijn inmiddels bang gemaakt voor zout, terwijl suiker een grotere boosdoener is.
• Minder calorieën. We weten inmiddels wel dat calorieën tellen weinig zin heeft: wát je eet is veel belangrijker. En crashdiëten zijn al helemaal funest. Toch klinkt zo’n claim aantrekkelijk.
• High Protein. Dé hype van dit moment. In elke supermarkt vind je producten met deze kreet. De vraag is of we die producten nodig hebben, én wat er verder in zit. Vaak gaat het om producten met veel suiker en andere minder gezonde ingrediënten. Pure, onbewerkte voeding levert voldoende eiwitten. Je kunt beter wat extra vis, vlees, cottage cheese of noten eten dan dit soort hippe producten.

Welke ingrediënten kunnen misleidend zijn?

Als je mij al wat langer volgt, herken je het vast wel dat ik vaak zeg: ‘Lees de etiketten’. Helaas is er ook steeds meer kennis nodig om etiketten goed te kunnen lezen. Dat heeft met een aantal dingen te maken:

1. Met sommige E-nummers is niks mis, maar andere zijn absoluut niet goed voor je gezondheid. Het bekendste is wellicht E621. Andere nummers zijn veel minder bekend. Dan moet je dus ter plekke in een app kijken of gaan zoeken. En dat doen we meestal niet…
2. De nummers zijn steeds vaker vervangen door namen van stoffen die nogal verhullend kunnen zijn. Natuurlijk aroma is er zo één. Het is een vage term die van alles kan betekenen. Het kan een schuilnaam zijn voor o.a. suiker en voor E621.
3. Een ander voorbeeld van misleiding is dat er stoffen zijn die in de natuurlijke vorm, in pure producten dus, voor kunnen komen én als synthetisch in elkaar geknutselde stof. De uitwerking daarvan in ons lichaam kan totaal verschillend zijn. Een berucht voorbeeld daarvan is carrageen (Iers mos) dat ook als E407 op het etiket kan staan. Een andere veel voorkomende stof als additief is lecithine (E322).
4. Stoffen die ontstaan tijdens de productie, zoals het schadelijke acrylamide, staan niet op het etiket omdat het geen ingrediënt is. Hetzelfde geldt voor stoffen die kunnen ‘lekken’ vanuit de verpakking, zoals bisfenol-A en ftalaten (weekmakers).

Wat is het belang van keurmerken?

Tegenwoordig vliegen de keurmerken je om de oren. Ik noem er een paar: Ik kies bewust, Ik kies gezond (van AH zelf), Fairtrade, MSC en FOS (Friend of the sea), bio. Ook winners van awards pronken daarmee. Het is alleen de vraag wat jij als consument opschiet met al deze keurmerken en logo’s. Als we ze nader bekijken, kleven overal wel nadelen aan. Belangen zijn vaak verstrengeld en de vlag dekt de lading vaak niet. Laat je dus niet misleiden.

Welke andere trucs kan de supermarkt uithalen?

Helaas is dit nog niet alles. Er zijn nog meer trucs die je kunt tegenkomen in de supermarkt:

• Eenpersoonsporties. Deze zijn vele malen duurder dan ‘gewone’ verpakkingen.
• Krimpflatie is het verschijnsel dat een product minder inhoud heeft dan eerder voor dezelfde prijs of zelfs een hogere prijs.
• Kindermarketing is de term voor reclame maken voor producten geheel op kinderen gericht. Gelukkig komen daar wel steeds meer regels voor.
• ‘Verbeterde receptuur’ is lang niet altijd een verbetering voor de consument.

Moeten we wel in de supermarkt kopen?

Als je dit allemaal tot je door laat dringen kan de vraag opkomen of je nog wel in de supermarkt zou moeten kopen. Daar zijn de meningen over verdeeld. Als je puur en onbewerkt wilt eten, heb je weinig meer in de supermarkt te zoeken óf ben je snel klaar. In ieder geval is etiketten lezen een ‘must’. Verder zo weinig mogelijk verpakte producten kopen en veel zelf maken.

Welke alternatieven zijn er?

Maar waar haal je dan je boodschappen, als je de supermarkt wilt mijden? Daar heb ik een aantal tips voor.

1. De bio-winkel. Kies het liefst voor biologisch of biologisch-dynamische producten. Let wel op dat een verpakt of kant-en-klaar product dat biologisch is niet betekent dat het DUS wel gezond is! Biologische groente en fruit en andere verse producten uit de supermarkt zijn zeker wel gezonder dan regulier, maar ze kunnen uit massaproductie komen, waardoor het weer minder gezond is. Een voorbeeld daarvan is yoghurt, dat evenals niet biologische supermarktyoghurt snel geproduceerd wordt, waardoor de probiotische waarde veel minder is.
2. Kijk eens welke mogelijkheden er in de buurt zijn om te kopen bij de boer, bij zorgboerderijen, boerderijwinkels etc. Vraag na hoe het geproduceerd wordt. Soms vind je ook allerlei stalletjes aan de weg.
3. Misschien is er de mogelijkheid om zelf een moestuin aan te leggen of deel te nemen aan een moestuinproject.
4. Met mealpreppen kun je zorgen voor een voorraadje, zodat het echt niet veel meer tijd hoeft te kosten. In dit blog vind je veel tips: https://www.deeetlijn.nl/mealpreppen-gezond-handig-en-voordelig-met-16-praktische-tips-om-het-nog-makkelijker-te-maken/
5. Probeer eens nieuwe recepten uit om je kookkunsten te verbeteren. Zo heb je minder kant-en-klaar producten nodig.

Hoe kun je gezond boodschappen doen in de supermarkt?

Natuurlijk hoef je de supermarkt niet helemaal te mijden. Daarom geef ik je tot slot nog wat tips om boodschappen te doen in de supermarkt zonder al die nadelen:

• Neem een boodschappenlijstje mee en zet er de hoeveelheden die je wilt kopen bij.
• Ga boodschappen doen als je geen honger hebt.
• Vergelijk de prijzen per kilo. Als je kleinere verpakkingen koopt, kan dat vele euro’s duurder uitvallen.
• Kies pure, onbewerkte producten, liefst producten zonder verpakking.
• Lees etiketten als je toch verpakte producten koopt.
• Probeer snel boodschappen te doen en laat je niet afleiden.
• Let op B-merken, die vaak wat lager of hoger staan dan de A-merken.

Met de EetLijn Methode eet je puur en onbewerkt. Zo leer je steeds meer om niet verleid te worden in de supermarkt! Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl en er wordt contact met je opgenomen.