Aardappelen, zijn ze gezond of zijn het dikmakers? Een simpel ja of nee zou heel welkom zijn op deze vraag. Maar helaas is het (net als bij veel andere vragen over voeding) niet zo eenvoudig. Een aardappel is tegelijk gezond en ongezond, heel tegenstrijdig dus. Ik vertel je er in deze blog alles over.
Elke dag een bord vol!
‘Mijn opa at elke dag een bord vol aardappelen en hij is heel oud geworden, zo ongezond kunnen ze dus niet zijn’, zei iemand tegen me. En dat klopt natuurlijk helemaal want aardappelen zijn eigenlijk groente. Er zit kalium en vitamine B en C. Maar ook heel veel koolhydraten in de vorm van zetmeel We moeten niet vergeten dat onze grootouders er een heel andere leefstijl op nahielden dan de meesten tegenwoordig. Waarschijnlijk was opa elke dag hard aan het werk en dan bedoel ik geen kantoorwerk. Als je veel verbrandt, kun je best elke dag een bord aardappelen met jus en groente eten.
Zoveel keus!
Nu hebben we veel meer keuze uit verschillende soorten voedsel. Er zijn zoveel andere zetmeelproducten bijgekomen zoals pasta, pizza, pannenkoeken en allerlei soorten brood en croissantjes. De kans dat we te veel koolhydraten binnenkrijgen, is enorm toegenomen. Tegelijkertijd verrichten we minder fysieke arbeid en bewegen we veel minder. En die combinatie is niet altijd even best. Daarom moeten we meer oppassen dan opa met dat grote bord vol aardappels.
Aardappelen bevatten weinig vezels
Aardappelen bevatten maar heel weinig vezels. Daardoor verzadigen ze niet en eet je er snel te veel van. Ze hebben bovendien een hoge glycemische index, dit is een indicatie hoe snel je bloedsuikerspiegel stijgt door een maaltijd. Snelle koolhydraten laten je bloedsuikerspiegel snel stijgen maar ook weer snel dalen. Dat kan vermoeidheid veroorzaken en vetopslag. Én…nog meer honger! Bij een gezonde levensstijl hoort een bloedsuikerspiegel die stabiel is. Het is dus belangrijk om hier in de keuze van je voeding rekening mee te houden. Door aardappels te combineren met vezelrijke groente, jus van roomboter of wat kokosolie zorg je ervoor dat de bloedsuikerspiegel stabiel blijft en dat je niet (te) dik wordt.
Retro-wat?
Ook de manier van bereiden draagt bij aan de hoogte van de glycemische index. Gekookte aardappelen zijn gezonder dan gefrituurde of gebakken aardappels. Hoe bewerkten hoe minder okay! Friet (patat) of chips zijn daarom ongezonder dan gekookte aardappelen. En als je aardappelen kookt, laat afkoelen en ze daarna verwerkt in bijvoorbeeld een salade, dan verlaag je de glycemische index tot wel 40%. Dit proces noem je retrogradatie. Onthoud deze term goed! Bij retrogradatie verandert het zetmeel in de aardappels in een dikke plakkerige klont die niet in de dunne darm afgebroken kan worden. Dat gebeurt pas in de dikke darm waar het voedsel vormt voor de darmbacteriën en waar het wordt afgebroken door middel van fermentatie. Dit is een heel gezond proces.
Aardappelen met of zonder schil?
‘Schil de piepers, kook de pap, dan vindt iedereen je knap’, stond er in veel poesiealbums geschreven. Maar om optimaal van de vitamines in aardappels gebruik te maken, zou je ze eigenlijk niet moeten schillen want de goede stoffen zitten vlak onder de schil. Helaas zitten daar echter ook slechte stofjes en dát zou weer een reden zijn om ze juist wél te schillen. Aardappels behoren namelijk tot de familie van de nachtschades. Deze plantenfamilie maakt alkaloïdes aan. Dit zijn licht giftige stoffen die de plant beschermen tegen vraat en ziekteverwekkers. In aardappelen heet deze stof solanine. De nog groene gedeeltes van de schil en de ogen moet je zeker wegsnijden want hierin zit de hoogste concentratie van deze stof.
Kijk uit bij gewrichtsklachten
Solanine is hitte-ongevoelig. Dit betekent dat het bij het bereiden niet verdwijnt. Mensen die gevoelig zijn voor solanine kunnen dus beter geen aardappels eten. Je kunt er wat koorts van krijgen, diarree of hoofdpijn. Het kan kan ook ontstekingen veroorzaken zodat juist mensen met reuma en andere gewrichtsklachten de pieper, maar ook andere nachtschades, beter kunnen laten staan.
Biologisch beter?
Ik ben een groot voorstander van biologisch geteelde producten en dat geldt ook voor aardappels. Maar het tegenstrijdige hierbij is dat er in biologische aardappels meer solanine voorkomt. Wanneer er veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, hoeft de plant zichzelf niet te beschermen tegen ziekten. In de biologische aardappelteelt worden nauwelijksbestrijdingsmiddelen gebruikt en maakt de plant zijn eigen bescherming aan wat leidt tot een hogere concentratie solanine.
Alternatieven voor de pieper
Er zijn natuurlijk veel superlekkere alternatieven voor aardappels. Je kunt besluiten om meer groente te eten en de aardappels als bijgerecht te nemen. In plaats van aardappelpuree kun je puree maken van pompoen, knolselderij, bloemkool of broccoli. Ik maak op zaterdag vaak frietjes van pastinaak of flespompoen en bak ze in de airfryer. Er zijn ook heel veel soorten aardappels die meer vezels bevatten dan onze Hollandse pieper (en daardoor gezonder zijn), zoals de zoete bataat.
Aardappelen, eet ze met mate
Wist je trouwens dat onze oer-Hollandse aardappel oorspronkelijk uit Peru komt? Daar worden nog altijd wel meer dan 3000 soorten aardappels geteeld in allerlei kleuren en smaken. Daar zal hij bij geen enkele maaltijd ontbreken. Om voldoende te variëren lijkt het mij een goed plan om niet vaker dan één of twee keer per week aardappels op het menu te zetten. In fase 1 van De EetLijn eten we zelfs helemaal geen aardappels. In fase 2 staan ze wel weer op het menu want ik ben totaal geen voorstander van een koolhydraatarm dieet; koolhydraten heb je gewoon nodig voor een gezonde levensstijl en om je darmen gezond te houden.
Aardappelen zijn van nature glutenvrij
Omdat aardappels van nature glutenvrij zijn, passen ze heel goed in een glutenvrije leefstijl. Glutenvrije producten zijn vaak duur en bevatten allerlei toevoegingen die ook weer niet gezond zijn. Aardappels zijn puur natuur, goedkoop en je kunt er heel veel meer variëren.
Tips
Bij aardappels geldt dus voor de meeste mensen; eet smakelijk maar met mate. Zit je in de 80-20% regel en geniet je van je wekelijkse patatje? Lekker doen! Gezond leven is prima maar vergeet niet af en toe te feesten! En houd dan de volgende tips in gedachten:
365 dagen gezond(er) van A tot Z
Vond je het leuk om deze blog te lezen vol met weetjes over aardappels, overweeg dan eens een abonnement op het online inspiratie programma ’365 dagen GEZOND(er) van A tot Z’. Je wordt dan een jaar lang elke dag wakker met een mail van mij met dán weer een voedselweetje of een blog, dan weer een keuken- of bewaartip en dan weer eens een héérlijk recept. En dat voor maar €15,- per maand. Ga snel naar en meld je aan via deze link: https://shop.deeetlijn.nl/product/365-dagen-gezonder-van-a-tot-z-maandelijks/
Je kunt ook meteen het hele jaarprogramma boeken. Dan krijg je € 53,00 korting en betaal je slechts € 127,00. Klik op deze link: https://shop.deeetlijn.nl/product/365-dagen-gezonder-van-a-tot-z/
