Anijs, gebruik jij dat wel eens in de keuken? En zo ja, welke soort? Want wist je dat anijszaad en steranijs twee totaal verschillende producten zijn? In dit blog informeer ik je over beide soorten: wat de overeenkomsten en verschillen zijn en waarom ze niet alleen lekker maar ook super gezond zijn.
Wat is anijs?
Anijs staat bekend als een heerlijk, aromatisch product dat je kunt gebruiken in de keuken. Het geeft je gerechten een heerlijke geur en smaak. Dit geldt voor zowel anijszaad als voor steranijs. Dat zijn twee heel verschillende producten. Anijszaad, het woord zegt het al, is het zaad van de anijsplant. Deze behoort tot de schermbloemenfamilie, net als de wortel, selderij en peterselie. De planten kunnen zo’n 50 centimeter hoog worden. Ze bloeien van juli tot augustus. Oorspronkelijk komt anijs uit de landen rond het Middellandse Zeegebied en uit Aziatische landen. Pas in de middeleeuwen brachten priesters het kruid naar Noord-Europa om ze in hun kloostertuinen te laten groeien. Anijs staat van oudsher al bekend als een geneeskrachtige plant.
Wat is steranijs?
De steranijs is een heel ander gewas. Dit is de gedroogde bloem in de vorm van een ster met acht punten. Er zitten kleine, ronde zaadjes in. De steranijsboom komt oorspronkelijk uit Noord Vietnam en Zuid China. Vanaf ongeveer de 17e eeuw is steranijs bekend in het westen.
In welke vormen kun je anijs kopen?
Je kunt zowel anijszaad als steranijs in verschillende vormen tegenkomen. Anijszaad (de zgn. groene anijs) kun je kopen als hele zaadjes of vermalen tot poeder. Steranijs is verkrijgbaar als hele sterren, maar ook vermalen tot poeder, als etherische olie of extract, evenals in supplementen. Verder zijn er allerlei producten waar anijs in verwerkt is, zoals de blokjes. Hier zit helaas ook veel suiker in.
Wat zijn verschillen en overeenkomsten van steranijs en anijszaad?
Zoals ik al aangaf zijn steranijs en anijszaad totaal verschillende producten. Toch hebben ze ook een aantal overeenkomsten:
- Beide hebben ze de karakteristieke anijssmaak. Deze is afkomstig van de stof anethol. Over dit fyto oestrogeen vertel ik verderop meer.
- Allebei hebben ze vergelijkbare gezondheidsbevorderende eigenschappen. Ook daarop kom ik hieronder terug.
De verschillen berusten vooral op de vorm en soort:
- Je kunt steranijs niet zo eten, daarvoor zijn de sterren te groot en te hard. Je kunt ze wel verpulveren of erop kauwen. Anijszaadjes kun je zowel heel als gemalen gebruiken.
- Steranijs smaakt sterker dan anijszaad. Dit komt door de verschillende etherische oliën die het bevat.
- Anijszaad smaakt veel zachter, terwijl steranijs iets bitter is.
Hoe kun je anijs gebruiken?
Anijs is wellicht geen dagelijks ingrediënt in jouw voeding. Toch is het op heel veel manieren te gebruiken. Ik noem er een paar.
- Laat wat steranijs mee stoven in stoofpotjes. Je kunt daar heel handig een thee ei voor gebruiken.
- Je kunt anijsmelk maken door anijszaad of anijssterren mee te verwarmen in amandelmelk. Zoet het evt. met een paar druppels stevia.
- Een paar anijssterren geven een lekkere frisse smaak aan je thee.
- In de bekende roze en blauwe muisjes bij de geboorte van een kind zitten anijszaadjes.
- Ook gestampte muisjes bevatten anijszaad. Dit kun je makkelijk zelf suikervrij maken door wat erythritol samen met een theelepel anijszaadjes te malen tot poeder.
- Je kunt anijs verwerken in koekjes, oude wijven koek, cakes en taarten. Ook zit het in de ‘echte’ pepernoten. Steranijs wordt daarbij vaker gebruikt dan anijszaad.
- De kruidengeneeskunde gebruikt anijszaad om de smaak van kruiden die minder smakelijk zijn te maskeren.
- Van anijs kunnen allerlei dranken gemaakt worden, zoals Pernod, Anisette, Pastis, Sambuca en Absint.
- Steranijs is een belangrijk ingrediënt van 5-kruidenpoeder. Dit wordt veel gebruikt in winterse recepten. Je kunt het in winkel kopen maar het is ook snel zelf te maken: 2 theelepels peperkorrels, 8 steranijs, 1 el venkelzaad, ½ tl kruidnagelpoeder en 1 el ceylon kaneelpoeder met elkaar vermalen in een blender of koffiemolen. Pas wel op dat je blenderkan niet gezandstraald wordt door de harde steranijs!
- Doe wat steranijs in een fles koud drinkwater voor een verfrissend drankje in de zomer.
- Anijszaad en steranijs smaken beide lekker door een zelfgemaakte muesli.
- Je kunt anijs gebruiken als smaakversterker in bouillons, soepen en curries.
Op welke manieren kun je anijs uitwendig gebruiken?
Het leuke van anijs is dat je het ook uitwendig kunt gebruiken. Het is een ingrediënt van zalven, tincturen en massageoliën. Bij zalf gaat het vooral om de antibacteriële werking. Het werkt tegen schurft, hoofdluis en hoofdmijt. Zalf is ook geschikt om op de borst te smeren bij luchtwegklachten. Anijsolie kun je gebruiken voor aromatherapie. Ook in tandpasta en mondwater wordt soms anijs gebruikt.
Welke voedingsstoffen bevat anijs?
Anijs, zowel anijszaad als steranijs, is erg gezond. Het is rijk aan voedingsstoffen:
- Het is een rijke bron van vitamines, o.a. vitamine C, B1, B2, B3, B5 en B11 (foliumzuur).
- Ook zitten er veel mineralen in: mangaan, ijzer, calcium, fosfor, zink, magnesium, kalium, selenium en koper.
- Verder zitten er in steranijs veel sterke antioxidanten in, zoals linalool, quercetine, anethol, shikiminezuur, galluszuur, en limoneen. Met elkaar zorgen ze voor o.a. de ontstekingsremmende eigenschappen van anijs.
Natuurlijk moet je er wel rekening mee houden dat je per keer maar een klein beetje gebruikt, maar toch is het de moeite waard om het te gebruiken.
Waarom is (ster)anijs zo gezond?
Van oudsher staat anijs bekend vanwege de geneeskrachtige eigenschappen. Zo gebruikten artsen in de Chinese traditionele geneeskunde gebruikten anijs tegen o.a. het verkoudheidsvirus. In de Romeinse tijd werd het beschreven als medicijn tegen slapeloosheid, voor een frisse adem en om beten van de aspisadder te behandelen. In Egypte stond anijszaad bekend als middel om de spijsvertering te bevorderen, als plantaardige plaspil en als pijnstiller.
Medicinale effecten
Tegenwoordig wordt er veel onderzoek gedaan naar de mogelijke medicinale effecten van anijs. Het is een indrukwekkende lijst van positieve eigenschappen. Als je anijs wilt inzetten voor medicinale doeleinden is het voor de meeste toepassingen wel van belang dat je het als extract of supplement gebruikt.
- Het werkt antiviraal, o.a. tegen verkoudheid. Dit komt door de stof shikiminezuur in steranijs. De medische industrie gebruikt dit om het antivirusmiddel tamiflu of oseltamivir te maken. De etherische olie uit steranijs lijkt een rol te kunnen spelen in de strijd tegen virusinfecties als herpes simplex.
- Anijs is antibacterieel door de werking van anethol.
- Het werkt ook tegen schimmels en kan wellicht een rol spelen in de strijd tegen candida.
- Anijs kan worden ingezet voor een betere spijsvertering:
– Het vermindert de afscheiding van overtollig maagzuur. (Dierproeven laten zien dat anijs kan helpen tegen maagzweren juist omdat het de afscheiding van overtollig maagzuur vermindert)
– Anijs kan de spijsvertering bevorderen.
– Ook kan het een opgeblazen gevoel en winderigheid verminderen.
Anijs werkt kalmerend. Vandaar dat anijsmelk bekend staat als slaapmiddel. - Ook kan anijs helpen om de symptomen van depressie te verminderen. Dit geldt ook voor postnatale depressie.
- Anijs kan helpen tegen osteoporose, om het verlies van botmassa tegen te gaan.
- De stof anethol kan, zo is gebleken bij dierproeven, de alvleeskliercellen stimuleren om insuline te produceren. Zodoende kan anijs helpen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden.
- Anijs bevat fyto-oestrogenen. Dit zijn plantenstoffen die de dezelfde werking hebben als oestrogeen. Dit kan veel positieve effecten geven:
– Het kan de bevalling makkelijker maken. Let wel op: tijdens de zwangerschap moet je er voorzichtig mee zijn!
– Anethol helpt de melkproductie van vrouwen die borstvoeding geven op gang te brengen. Vandaar ook het gebruik van beschuit met muisjes bij een geboorte.
– Anijs kan helpen tegen pijnlijke menstruaties.
– Het kan helpen om opvliegers tijdens de overgang te verminderen. - Je mond wordt lekker fris en zoetig van anijs, vooral als je er af en toe wat van neemt. Daarom zit het ook vaak in mondwater.
- Anijs blijkt in dieproeven ontstekingen te kunnen verminderen en daardoor zwellingen en pijn tegen te gaan.
- In de aromatherapie wordt etherische olie van steranijs gebruikt tegen o.a. luchtwegproblemen zoals bronchitis en astma. Hiermee moet je wel voorzichtig zijn, omdat een teveel de hersenfunctie kan aantasten.
Wat zijn de nadelen van anijs?
Voor de meeste mensen is anijs absoluut veilig om te gebruiken. Er zijn wel een paar aandachtspunten om rekening mee te houden:
- Eet er niet overdreven veel van. Dit kan nadelig zijn voor de gezondheid vanwege de fyto oestrogenen. Wees er ook voorzichtig mee als je hormoongevoelige aandoeningen hebt of hebt gehad, zoals borstkanker of endometriose. Het is prima om af en toe als smaakmaker te gebruiken.
- Gebruik geen anijs als je zwanger bent, in ieder geval geen etherische anijsolie. Dit moet je sowieso spaarzaam gebruiken.
- Sommige mensen zijn allergisch voor anijs.
Anijs is dus een heerlijke smaakmaker met krachtige eigenschappen. Maak er lekker gebruik van!
Heb je belangstelling voor anijszaad of steranijs? Dat kun je vinden in de Eetlijn Webshop:
https://shop.deeetlijn.nl/product/anijszaad-50-g/
https://shop.deeetlijn.nl/product/steranijs-heel-25-gram/
