De bloedvaten vormen een kwetsbaar buizensysteem waar het bloed doorheen stroomt. Het is van levensbelang om de kwaliteit van de vaten in top conditie te houden. In dit blog ga je ontdekken hoe je dat voor elkaar kunt krijgen. Het is zelfs mogelijk ze te herstellen als de kwaliteit minder geworden is. Natuurlijk ga ik er ook op in welke voeding daarbij van belang is.
Hoe zit het hart- en vaatstelsel in elkaar?
Je kunt het vaatstelsel vergelijken met een buizensysteem. Vanuit het hart komen de grote buizen, de slagaders. Van daaruit volgens steeds kleinere vertakkingen. De haarvaatjes zijn de kleinste vertakkingen die door de weefsels gaan. Vanuit de weefsels stroomt het bloed via de aders weer terug naar het hart. De totale lengte van al deze grote en kleine bloedvaten is wel 150.000 km. Om je een idee te geven: dat is 3x de aarde rond! Deze bloedcirculatie zorgt voor 2 processen: het voorziet ons lichaam van alles wat het nodig heeft en het voert afvalstoffen af. Dat laatste zou je de vuilnisophaaldienst van het lichaam kunnen noemen. Dat systeem zorgt voor afvoer van afvalstoffen van o.a. de stofwisseling, de ontgifting en de ademhaling. De aanvoer omvat voedingsstoffen, zuurstof, hormonen, afweerstoffen en lichaamswarmte.
Wat is het belang van sterke bloedvaten?
Het hart zorgt ervoor dat het bloed met kracht wordt rondgepompt door het hele lichaam heen. Dit geeft een enorme druk op de slagaders, vooral op de bloedvaten die het dichtst bij het hart zitten, de kransslagaders. Daarom moeten bloedvaten sterk en elastisch zijn, en daarmee bestand tegen druk en drukverschillen. Als de kwaliteit van de (slag)aders te wensen overlaat, bestaat het risico dat ze de druk niet meer aankunnen. Hierdoor kunnen scheurtjes en barstjes ontstaan. In het ergste geval kan er een groot bloedvat dat dunner is geworden, scheuren: een aneurysma. Dit is een acute, levensbedreigende situatie. Alle reden dus om je slagaders gezond te houden en dit soort situaties te proberen te voorkomen.
Hoe zijn de bloedvatwanden opgebouwd?
Alle grotere bloedvaten bestaan uit 3 lagen:
- De binnenste laag bestaat uit een dunne laag cellen. Die zorgt voor de uitwisseling van stoffen en gassen tussen het bloed en de vaatwand.
- De middenlaag bestaat uit glad spierweefsel en elastisch bindweefsel. Deze laag regelt de breedte van het vat.
- De buitenlaag bestaat uit collageenvezels en elastische netten. Dit ligt dus rond bloedvaten en verankert ze met omringend weefsel.
Wat is het belang van collageen voor de (krans)slagaderen?
De wanden van de bloedvaten bestaan uit collageen. Dit is het meest voorkomende eiwit in het lichaam. Het is sterk, vrijwel onbreekbaar en toch heel flexibel. Dat zijn belangrijke eigenschappen om het bloed dat met kracht rondgepompt wordt, te kunnen vervoeren. De kwaliteit van de bloedvaten is afhankelijk van de hoeveelheid en conditie van het collageen in de wanden. Collageen is dan ook een zeer belangrijke bouwsteen voor de bloedvatwanden. Je hebt er heel veel van nodig: een volwassene die 70 kg weegt, heeft 4 à 5 kg collageen in het hele lichaam.
Niet alleen de bloedvaten bevatten collageen
Want niet alleen de bloedvaten bevatten collageen: ook in andere lichaamsdelen die stevig en toch elastisch moeten zijn komt het voor. Je kunt daarbij denken aan gewrichten, pezen, tanden, botten en de huid. Bij de huid kun je heel duidelijk zien wanneer die collageen tekort komt: hoe meer rimpels, hoe minder collageen, hoe minder stevig de huid is. Wanneer er onvoldoende collageen in de slagaders aanwezig is, kunnen ze snel(ler) beschadigd raken. Je kunt dit herkennen als je heel snel blauwe plekken krijgt waarvoor geen andere verklaring aanwezig is.
Hoe worden de bloedvaten (teveel) belast?
De bloedvatwanden zijn niet voor niets zo elastisch. Daardoor kunnen ze variëren in diameter. Dit is nodig o.a. voor de verdeling van het bloedvolume, de zuurstoftoevoer en de bloeddruk en het regelen van de lichaamswarmte. Het autonome zenuwstelsel (d.w.z. het deel van je zenuwstelsel waar je geen bewuste controle op uit kunt oefenen) reguleert deze processen. Er is steeds sprake van vaatverwijding en vaatvernauwing, al naar gelang dat nodig is. Dat vraagt nogal wat van de bloedvaten, mede doordat het bloed met kracht rondgepompt wordt. Zo is er een constante belasting van de wanden van de bloedvaten. Als die wanden verzwakt raken, kunnen ze te dun worden. Door grote druk kunnen ze dan beschadigd raken met kleine scheurtjes of barstjes. Dunne plekken kunnen gaan uitstulpen en leiden tot een aneurysma.
Wat zijn de oorzaken van minder kwaliteit van de bloedvaten?
Wanneer de bloedvaten verzwakt zijn, kunnen er verschillende factoren een rol spelen. Eigenlijk hebben die allemaal met elkaar te maken. Ik noem een paar aspecten:
- De grote druk, dus te hoge bloeddruk. Hierdoor kunnen barstjes en scheurtjes ontstaan.
- Een tekort aan collageen.
- Ontstekingsbevorderende voeding, zoals suiker, industrieel bewerkte voeding, slechte vetten.
Zoals je begrijpt, heb je daarvan een belangrijk deel zelf in de hand.
Wat zijn de gevolgen van scheurtjes in de bloedvatwanden?
Ons lichaam zit zo in elkaar dat het altijd probeert te overleven. In geval van scheurtjes in de wanden van de bloedvaten gaat het lichaam cholesterol aanmaken. Dit werkt als een soort plamuur over die scheurtjes. Op dat moment is dat levensnoodzakelijk, maar op langere termijn is het pleistermethode. De scheurtjes zitten er immers nog steeds. Je ziet ze niet maar ze zijn er wel. Dit is niet zonder gevaar, want deze situatie geeft risico op trombose en dichtslibben van de bloedvaten.
Wat is de rol van collageen?
Gelukkig kan het lichaam die scheurtjes wel repareren. Daar is wel collageen voor nodig. De aanmaak van collageen is een constant proces in ons lichaam: het collageen wordt om de paar weken vervangen. Ons lichaam kan dat zelf aanmaken. Daarvoor zijn verschillende voedingsstoffen nodig, zoals vitaminen en mineralen, vooral vitamine C. Met nieuw bindweefsel, waar collageen een onderdeel van is, is het mogelijk om scheurtjes en barstjes in de vaten te herstellen. Hoe slechter de kwaliteit van de bloedvaten is, hoe meer collageen er nodig is.
Wat is het belang van vitamine C?
Vitamine C heeft vele functies. Veel mensen gebruiken alleen in de winter, als de R in de maand zit, een supplement met vitamine C. Maar deze vitamine heeft veel meer functies. Zo is het ook van cruciaal belang voor de aanmaak van collageen. Het is een bouwstof voor deze stof. Collageen wordt aangemaakt door de fibroblasten uit vitamine C. Fibroblasten zijn cellen die onderdeel zijn van bindweefsel. Om actief te worden en collageen te kunnen maken hebben de fibroblasten een opdrachtgever nodig. Die opdrachtgever zijn fyto-oestrogenen. Als die niet aanwezig zijn, kan de vitamine C nauwelijks gebruikt worden. Fyto-oestrogenen zitten in o.a. soja (edamameboontjes) en lijnzaad. Het is wel belangrijk dat je niet elke dag lijnzaad gebruikt en niet langdurig. Je kunt bijvoorbeeld wel een paar keer per week 1 à 2 el lijnzaad gebruiken. Koop dan heel lijnzaad en kneus of maal het zelf.
Wat kun je doen om je bloedvaten gezond te houden en hart- en vaatziekten te voorkomen?
Zoals je al hebt kunnen lezen, is er ook met voeding veel te doen om je bloedvaten gezond te houden. Niet alleen is het van belang om te weten wat je níet moeten eten, maar ook wat wél helpend is voor je bloedvaten in voeding en leefstijl. Ik geef je nog wat tips:
- Eet overwegend plantaardig vanwege de vele vezels. Vezels helpen de bloedsuikerspiegel stabiel te houden, zorgen mede voor een gezonde bloeddruk en cholesterolwaarden.
- Ook eiwitten uit vlees zijn belangrijk, maar met mate. Kies dan voor biologisch blees van grasgevoerde dieren die dus beweging hebben. Dat zorgt voor een betere balans tussen omega 3 en omega 6.
- Biologische eieren, code 0. De kippen die deze eieren leggen hebben een goed leven gehad en pieren kunnen pikken. Dat verhoogt de hoeveelheid omega 3 vetzuren in de eieren, terwijl er bij maïs gevoerde kippen meer omega 6 in de eieren zit.
- Maak bottenbouillon of visbouillon (getrokken van vis met schubben). Dit zit vol collageen.
- Ook vette vis is prima vanwege omega 3 vetzuren.
- Koffie en groene thee. Hoewel koffie om verschillende redenen omstreden is, geven een paar kopjes koffie per dag 15% minder kans op hart- en vaatziekten. Ook 2 grote bekers groene thee kunnen een bijdrage leveren. Laat de thee minimaal 3 minuten trekken.
- Pure, rauwe, biologische cacao zit vol bioflavonoïden. Dit zijn bepaalde antioxidanten die zorgen dat vitamine C beter herkend en opgenomen wordt.
- Maak zelf kefir van sojamelk.
- Gebruik knoflook in ruime mate. Neem dan vooral rauwe knoflook of kies voor zwarte (gefermenteerde) knoflook. Dit werkt ontstekingsremmend en heeft een gunstig effect op bloedvatwanden. Neem gerust 2 teentjes per dag.
- Er zijn veel specerijen die een positieve werking hebben op de bloedvatwanden. Denk aan chilipeper (door de stof capsaïcine), kurkuma, gember en Ceylon kaneel.
- Overdag flink bewegen en ’s nachts goed slapen helpt om je algehele gezondheid te verbeteren en daarmee ook de bloedsomloop. Vaak heeft beweging een goede nachtrust tot gevolg.
- Koud afdouchen zorgt ervoor dat de bloedvaten vernauwen. Hierdoor ontstaat een lichte druk die de bloedvaten versterkt.
Welke supplementen kun je inzetten?
Er zijn verschillende supplementen die kunnen bijdragen aan een goede conditie van de bloedvaten.
– Vitamine C, liefst met flavonoïden. Je hebt minstens 1000 mg per dag nodig.
– Magnesium (geen magnesiumoxide!) zorgt voor ontspanning van de bloedvaten, waardoor het mede de bloeddruk reguleert.
– Vitamine K heeft een gunstige werking op de aderen. Als de darmen in goede conditie zijn, kunnen we dat zelf aanmaken. Bij gebruik van een hoge dosis vitamine D is het wel aanbevelenswaardig om er vitamine K2 bij te gebruiken.
Je ziet dat je zelf heel veel kunt doen om je bloedvaten gezond te houden. Het is echt de moeite waard! De EetLijn Methode omvat alle hierboven genoemde punten. Als je meer wilt weten over de EetLijn Methode, stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl of bekijk de website www.deeetlijn.nl.
Heb je belangstelling voor een goed vitamine C-supplement met flavonoïden voor een optimale opneembaarheid? Dat vind je in de webshop van De EetLijn: https://shop.deeetlijn.nl/product/vitamine-c-plus-familieverpakking-180-stuks-2/
