Brandnetels hebben niet zo’n goede naam. Je kent vast wel de branderige bulten als je ermee in aanraking bent geweest. Toch is het een heel geneeskrachtige plant. In dit blog kun je ontdekken waar je brandnetels allemaal voor kunt inzetten en waarom.
Wat zijn brandnetels?
Brandnetels zijn meerjarige vaste planten met ronde, kruipende wortelstokken. De planten kunnen zeker zo’n 2,5 meter hoog worden. De driehoekige, langwerpige bladeren zijn gezaagd van vorm. De stengel is vierkant. De stengels en de bladeren zijn bekleed met brandharen. Voor vlinders is de brandnetel een heel belangrijke plant. De smaak van brandnetel is zacht, licht bitter en mild.
Waar kom je ze tegen?
Door heel Nederland kun je brandnetels vinden. Je ziet ze rond water maar ook in tuinen en bossen. Soms zelfs tussen de stoeptegels. Van maart tot juli kun je het vaakst brandnetels tegenkomen. Ze zijn overigens in de hele wereld te vinden in de natuur.
Hoe werden brandnetels door de eeuwen heen gebruikt?
Al in de Oudheid gebruikten de mensen brandnetels, zowel voor medicinaal gebruik als in de keuken. Ze werden gebruikt vanwege het vochtafdrijvende effect en als afrodisiac. Daarnaast at men ze als groente. In de Middeleeuwen gebruikten monniken brandnetels voor medicinale doeleinden: longontsteking, hoest, reuma en nierproblemen. Ze maakten ook gebruik van brandnetelbladeren voor de bereiding van salades en groenten en als brandnetelsap voor de behandeling van huidproblemen. Ook gebruikten ze de wortel van brandnetel voor de bereiding van geneeskrachtige brouwsels. Hildegard van Bingen (non en natuurgeneeskundige uit de 12e eeuw) was een van de eerste mensen die brandnetels beschreef als een geneeskrachtig kruid: goed voor de behandeling van o.a. longontsteking, hoest, reuma en nierproblemen. Brandnetels werden gebruikt als een diureticum, bloedreiniger en ontstekingsremmer.
Wat gebeurt er als je met de brandharen in aanraking komt?
Brandnetels hebben vervelende brandharen. Het is interessant om te weten wat voor effecten die nu eigenlijk geven. Brandharen bestaan uit één cel, en lopen in de top priemvormig uit. Ze hebben daar een scheef opgezet knopje dat de cel afsluit. Als je zo’n knopje aanraakt, breekt dat knopje af. De brandhaar dringt dan direct in de huid. Het celsap wordt door die hele kleine opening als het ware ingespoten. In dit celsap zit histamine. Dit veroorzaakt de jeuk. Het is dezelfde stof die bij een allergische reactie vrijkomt. In de natuur zie je naast brandnetels vaak weegbreeplanten staan. Dat is niet voor niets: als je met een gekneusd weegbreeblad over de jeukende, brandende plekken wrijft, geeft dit onmiddellijk verlichting. Goed om te weten!
Welke gezonde stoffen zitten erin?
In de brandnetel zitten veel voedingsstoffen. Ze bevatten veel vitamines, mineralen en antioxidanten. Het is best een indrukwekkende lijst!
- De vitamines A, B, C en K
- IJzer, fosfor, kalium, calcium, magnesium, mangaan, koper, boor, strontium en silicium.
- Chlorofyl, bèta caroteen, zeaxanthine, luteïne, quercetine, rutine en flavonoïden (vele antioxidanten dus)
Wat kunnen brandnetels doen voor je gezondheid?.
Er is veel onderzoek gedaan naar de gezondheidsbevorderende eigenschappen van brandnetels. Het gebruik van brandnetels in je voeding kan dan ook veel betekenen voor je gezondheid. Uiteraard moet je dat dan wel integreren in een gezond voedingspatroon. Ik noem een aantal toepassingen.
- Brandnetel is een natuurlijke vochtafdrijver en zorgt voor een goede doorstroming van vloeistoffen in nieren en blaas.
- Het kan helpen om het hart en vaatstelsel gezond te houden. Het kan helpen de bloeddruk te reguleren. Dit komt door de flavonoïden. Dit zijn antioxidanten die beschermen tegen oxidatieve stress en beschadiging van bloedvaten. Ook bevat brandnetel vitamine K. Dit speelt een rol bij het reguleren van de bloedstolling en het verminderen van het risico op bloedstolsels. Brandnetelextracten helpen ontstekingen in de bloedvaten tegengaan en houden zo de vaten gezond. Mogelijk helpt dit ook om nierstenen te voorkomen.
- Omdat brandnetel een enorm bloedzuiverende werking heeft, kan het helpen bij diverse huidziekten zoals eczeem en allergieën zoals o.a. astma.
- Brandnetel staat bekend om de ondersteunende werking bij goedaardige prostaatklachten en kan helpen overmatig snelle groei van prostaatcellen te vertragen.
- Het gebruik van brandnetelblad kan helpen de bloedsuikerspiegel stabiel te houden en zo diabetes type 2 helpen te voorkomen.
- Brandnetel is goed voor de spijsvertering en kan helpen bij indigestie, misselijkheid, winderigheid, darmproblemen en diarree door wormen en parasieten.
- Ook kan brandnetel werken als een natuurlijke pijnstiller bij artritis en spierpijn. Ik moet dan altijd denken aan mijn schoonmoeder. Zij had nogal eens last van haar gewrichten en zette daarvoor soep met brandnetels in. Als ze dan weer last kreeg van haar gewrichten, ging ze gewapend met een teil, handschoenen en een schaar de tuin in en knipte de jonge toppen van de brandnetelplanten. Die voegde ze toe aan haar heerlijke verse tomatensoep. Met een paar dagen waren de gewrichtsklachten verleden tijd.
- Vanwege het hoge ijzergehalte kunnen brandnetels helpen om bloedarmoede te bestrijden.
- Ook kunnen ze helpen om de oestrogeenbalans te ondersteunen en menstruatieklachten aan het begin van de cyclus te verlichten.
- Vanwege de ontstekingsremmende eigenschappen kan een spoeling met brandnetel(thee) verlichting bieden bij tandvleesontsteking.
- Bij uitwendig gebruik zijn brandnetels goed voor haar en hoofdhuid. Onderzoeken laten zien dat ze kunnen helpen om haaruitval tegen te gaan en haargroei te stimuleren. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de zwavel en silica in de bladeren van de brandnetel. Bij schilfers, roos en jeuk kan brandnetel helpen vanwege de zuiverende werking op de haarzakjes en de hoofdhuid. Daarom kun je brandnetel steeds meer zien verschijnen in haarverzorgingsproducten. Je zou dit ook zelf kunnen maken door gedroogde brandnetel tot een poeder te vermalen.
- Brandnetel is goed voor je botten door de stoffen boor, zwavel, zink, silicium en calcium.
- Het ondersteunt je immuunsysteem.
- Onderzoeken lijken aanwijzingen te geven dat brandnetel ook kan helpen om geheugenstoornissen tegen te gaan. Dit heeft te maken met ontstekingsremmende eigenschappen die op hersenniveau werken. Bovendien bevat brandnetel ook flavonoïden. Dit is een groep antioxidanten die beschermen tegen oxidatieve stress en beschadiging van hersencellen. Dit alles vereist nog verder onderzoek.
Hoe kun je ze gebruiken?
Er zijn verschillende manieren waarop je brandnetels kunt gebruiken. Denk maar eens aan de volgende mogelijkheden:
- Je kunt er om te beginnen brandnetelthee van maken. Hiervoor kun je het beste gedroogde brandnetels gebruiken. Dit kun je in de natuurwinkel kopen als losse thee. Natuurlijk kun je ook zelf de bladeren plukken of knippen en in de zon te drogen leggen of vers gebruiken. Als je van 20 gr gedroogde brandnetelbladeren een halve liter thee trekt (plm. 30 minuten) en je drinkt dat op, krijg je ongeveer 75 mg magnesium binnen. Dat is ongeveer een kwart van de dagelijkse behoefte. Hoe langer je het laat trekken, hoe meer mineralen er vrijkomen. Zorg er wel voor dat je de brandnetel niet te lang laat trekken. Dan wordt het echt wrang en bitter. Brandnetelthee wordt erg veel toegepast in zogenoemde detox-kuren en andere reinigings-rituelen. Maar ook voor regelmatig gebruik is brandnetelthee lekker en gezond.
- Geknipte, verse brandneteltoppen kun je gebruiken als smaakmaker en garnering voor de soep.
- Van een grotere hoeveelheid brandneteltoppen kun je echte brandnetelsoep maken, al dan niet gecombineerd met courgette, tomaten of andere groenten.
- Je kunt brandnetels gebruiken als vervanging voor spinazie of andersom
- Brandnetel wordt ook gebruikt in de fytotherapie (kruidengeneeskunde).
- Ook bestaan er supplementen met brandnetel.
- In verzorgingsproducten voor huid en haar wordt steeds vaker brandnetel gebruikt.
Wanneer moet je oppassen met het gebruik van brandnetels?
Brandnetel is ontegenzeggelijk gezond. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, kun je het voor veel aspecten van je gezondheid inzetten. Toch is het niet altijd geheel onschuldig. Er zijn situaties waarin je moet oppassen met het gebruik van brandnetel. Als je een enkele keer brandnetelthee gebruikt, zal dat niet zo snel problemen opleveren. Maar wanneer je veel en vaak brandnetels gebruikt en zeker bij supplementen, is het verstandig om rekening te houden met de volgende aspecten.
- Brandnetel heeft een bloedverdunnend effect. Als je bloedverdunners gebruikt, is het goed om met je arts te overleggen.
- Ditzelfde geldt voor het gebruik van vochtafdrijvende en daardoor bloeddrukverlagende medicatie.
- Als je slechtwerkende nieren hebt, is het beter om geen brandnetel te gebruiken.
- Tijdens zwangerschap en borstvoeding en voor kinderen onder de 12 jaar wordt gebruik van brandnetel afgeraden vanwege het effect op de hormoonhuishouding.
- Sommige mensen zijn allergisch voor brandnetel.
- Soms geeft het gebruik van brandnetel lichte maag- of darmklachten.
Als je rekening houdt met bovenstaande voorzorgen, kun je genieten van brandnetels. Je kunt met het gebruik je gezondheid ondersteunen, uiteraard als onderdeel van een gezond eet- en leefpatroon. In de EetLlijn Methode passen brandnetels dan ook prima.
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl. Dan zoek ik een coach bij jou in de buurt.
