Chocola en cacao: dat heeft de naam enorm gezond te zijn. Maar is dat ook zo? En waar let je op als je het koopt? En welke chocola moet je dan hebben? 70%? 80%? Of nog donkerder? En hoe zit het met het bericht dat er cadmium in gevonden is? Hoe gezond is chocolade dan nog?
Waar komt cacao vandaan en hoe wordt het gemaakt?
Chocolade groeit niet aan een boom. En cacaopoeder ook niet. De grondstof komt wél van een boom. Cacaobonen zijn de pitten van de vruchten van de cacaoboom. Elke vrucht kan 40 tot 50 cacao bonen bevatten. Het vruchtvlees van de cacaovrucht is licht zoetig. De cacaoboom wordt geteeld in landen rond de evenaar. Ðe boom verdraagt geen volle zon en groeit meestal onder bomen die speciaal aangeplant zijn om schaduw te geven. De cacaoboom gaat bloeien vanaf zijn 4e levensjaar en bloeit dan zo ongeveer het hele jaar door. De vruchten groeien ook het hele jaar door, zo’n 30-40 per jaar. Gedurende het hele jaar geeft de boom vruchten af. De zaden (de ‘bonen’) worden geoogst en gefermenteerd. In dit hele proces ontstaat de smaak en kleur. Vervolgens worden de bonen gedroogd, gebroken en gezeefd en vervolgens gemalen. Het wordt dan een vloeibare massa die weer kan stollen tot een hard blok. Dit is de cacaomassa.
Welke (eetbare) vormen van cacao zijn er?
- Cacao bonen: de gefermenteerde, gedroogde bonen.
- Cacaopoeder wordt gemaakt door de bonen te persen, waarbij de cacaopoeder gescheiden wordt van de cacaoboter. Dit kan gebeuren onder lage temperatuur of juist heel hoog. Hier kom ik verderop op terug.
- Cacao nibs: gebroken cacaobonen
- Cacao boter: het vet dat uit de cacaobonen geperst is
- Stukjes chocola: de lekkernij die tot stand komt door cacaomassa te mengen met o.a. suiker (of andere zoetstof).
Welke soorten zijn er?
Er zijn meer dan 30 verschillende soorten cacao met allemaal hun eigen smaak. De soort cacaoboon bepaalt de smaak. Er zijn 3 soorten die het bekendst zijn:
- Criollo cacao. Deze wordt beschouwd als het meest verfijnd. Het is ook de duurste soort.
- Forastero cacao is een veel sterker gewas. 85 % van de cacaoproductie komt van deze soort.
- Trinitario cacao zou je kunnen zien als een kruising tussen criollo en farastero.
Als je kijkt naar chocoladesoorten kun je in de winkel melk, pure en witte chocolade vinden. In de witte chocolade zit geen cacaopoeder, maar cacaoboter.
Waar let je op als je cacao koopt?
Cacao en chocolade zijn bij uitstek producten waarbij je goed moet opletten wat je koopt. Er zijn veel producten te koop die niets bijdragen aan je gezondheid, integendeel. Daarom een aantal aandachtspunten voor het kopen van cacao, cacao nibs en chocolade.
- Kies om te beginnen altijd voor ongezoete cacaopoeder. Dat betekent dat het cacaopoeder is, en verder helemaal niets: 100% cacao dus. Daarmee vallen kant en klare producten om chocolademelk te maken al af.
- Het beste is RAW cacaopoeder. Dit is geproduceerd op lage temperatuur (beneden 40 graden). Als cacao verhit wordt, verliest het zijn mooie eigenschappen.
- Koop cacaopoeder liefst biologisch en als het kan fair trade. Dan weet je dat de werknemers eerlijk behandeld en betaald worden.
- Ga bij cacao niet voor de magere variant. Vette cacao verzadigt meer, smaakt lekkerder en je hebt er minder van nodig.
- Pas op voor Dutched cacao. Dit verwijst naar een bewerking die in Nederland bedacht is. Hierbij krijgt de cacao een zachtere smaak. Het is dan minder bitter. Bovendien wordt de kleur donkerder, waardoor het puurder lijkt dan het is. Helaas gaan door dit bewerkingsproces wel alle gezonde eigenschappen verloren.
Waar let je op als je cacaonibs koopt?
Ik heb een ware veldslag geleverd om goede cacaonibs te pakken te krijgen. De beste zijn die van het merk Bountiful omdat die het minste koolhydraten bevatten. Je kunt ze in natuurwinkels vinden. Wil je graag gebruik maken van het gemak van online winkelen, dan kun je de cacaonibs van Bountiful vinden in de webwinkel van De EetLijn. https://shop.deeetlijn.nl/product/cacao-nibs/. Dan worden ze keurig bij je thuis bezorgd.
Wat is chocolade?
Pure rauwe cacao smaakt ronduit bitter. Je moet daarvan houden. Daarom heeft de industrie chocolade uitgevonden. Dit is een bewerkt product dat gemaakt is van geroosterde cacao (op hoge temperatuur dus). Hieraan is vaak veel suiker toegevoegd, evenals emulgatoren (om het dat speciale mondgevoel te geven), vaak melk(poeder) en soms nog aroma’s en andere toevoegingen. Daarmee is het een ongezonde hap geworden. De cacao heeft de gezonde eigenschappen grotendeels verloren. Bovendien kunnen veel mensen melk niet goed afbreken, wat kan leiden tot o.a. ontstekingen. Ook de pure varianten zijn niet echt gezond. Vanaf 52% cacao mag het al pure chocolade heten. Dan krijg je met een klein stukje al een heleboel suiker binnen. Dit geldt ook voor 72% en zelfs voor 85%. Daarom past chocolade niet in fase 1 van De Eetlijn.
Waar let je op als je chocolade wilt kopen en eten?
Als je tóch kant en klare chocolade wilt kopen, kun je letten op de volgende aspecten:
- Koop rauwe, bio chocolade.
- Kies voor minimaal 85%. Dit is weliswaar duur en alleen in bio winkels verkrijgbaar. Voor de echte cacao liefhebbers is er 92%, 99% en zelfs 100%. Dit moet je wel leren eten.
- Houd het als een speciale lekkernij en geniet ervan!
- Maak eventueel zelf chocolade. Dat kan heel eenvoudig met het product ChoQola, wat je vindt in de shop van De EetLijn.
Hoe kun je cacao gebruiken?
Cacaopoeder is vrij bitter is van zichzelf. Je moet het dus lekker maken met zoetstof en/of vanillepoeder. Maar dan is het wel een heel veelzijdig product. Ik geef je een paar ideeën:
- Gecombineerd met amandelmelk en Stevia kun je heerlijke chocolademelk maken. Verwarm dit echter niet in de magnetron, want dan ben je alle gezonde stoffen kwijt.
- De smaak van cacao past heel goed bij noten en fruit.
- Cacao smaakt heerlijk in de havermout.
- Het is ook prima geschikt om chocoladepannenkoeken van te maken of chocolade-ijs.
- Cacaonibs zijn leuk en lekker als decoratie op een EetLijnProof taart.
- Als je chocolade wilt maken kun je dat doen met kokosolie, cacaopoeder en Stevia, of deels kokosolie en deels cacaoboter. Of m.b.v. Choqola.
Welke voedingsstoffen bevat cacao?
Rauwe cacao(poeder) bevat veel voedingsstoffen. Ik noem de belangrijkste: Calcium, magnesium, chroom, ijzer (cacao heeft het hoogste ijzer- en magnesiumgehalte van alle planten, zink, koper, vitamine C en E, flavonoïden en polyfenolen (belangrijke antioxidanten), veel vezels en dopamine, serotonine en theobromine.
Waarom is cacao zo gezond?
Cacao staat bekend als gezond. Dat klopt ook, maar alleen als het gaat om de rauwe, pure, biologische cacao. Dat heeft vele gezondheidsbevorderende eigenschappen. Ik noem er een aantal.
- De vele antioxidanten kunnen helpen om celschade en veroudering door vrije radicalen tegen te gaan. De Inca’s wisten dat al. Zij maakten een drank met cacao, die ze ‘drank der goden’ noemden, voor een eeuwige jeugd: theobroma. Daar is zelfs de naam van de cacaoboom aan ontleend. Cacao bevat 20x zoveel antioxidanten als blauwe bessen en ruim 100x zoveel als bananen!
- Cacao zorgt voor verhoging van het serotonine gehalte in de hersenen. Dit is meteen de reden dat vrouwen tegen de tijd dat ze hun menstruatie hebben echt kunnen snákken naar cacao. De hormonen liggen vaak overhoop waardoor het serotonine gehalte daalt en dan kunnen ze een extra shot van het geluksstofje wel gebruiken.
- Het kan helpen om depressies te voorkomen, o.a. vanwege de stof anandamide, ook een geluksstofje. Tevens bevat het MAO-remmende stoffen. MAO is een stof die verantwoordelijk is voor de afbraak van serotonine en dopamine.
- Cacao heeft een licht bloedverdunnend en bloeddrukverlagend (en daarmee een pijnstillend) effect.
- Ook kan cacao helpen tegen verbranding door de zon. Uiteraard is dit geen pleidooi om dan maar onbeschermd de hele dag in de zon te liggen (al cacao etend 😉)!
- Cacao heeft een hydraterend effect op de huid, met als resultaat een stralendere huid.
- Bij hoest kan cacao soms beter werken dan het medicijn codeïne.
- Tevens kan cacao de nieren ondersteunen in hun functie.
- Het kan een stimulerend effect hebben op het geheugen doordat de bloedtoevoer naar de hersenen beter wordt.
- Cacao bevat magnesium, waardoor je meer energie kunt krijgen. Het kan helpen om osteoporose te voorkomen. Daarnaast heeft magnesium een ontspannend effect. Ook theobromine is verantwoordelijk voor het opwekkende effect. Er zit wel wat cafeïne in cacao, maar dit is verwaarloosbaar.
- Het houdt de bloedsuikerspiegel stabiel, waardoor cacao kan helpen om insuline resistentie en diabetes type 2 te voorkomen. Dit komt mede door de vetten die erin zitten. Deze vetten hebben dezelfde kwaliteit als olijfolie.
- Op de darmen heeft cacao een stimulerend effect.
- Cacao kan helpen de cholesterolwaarden in balans te houden en de kans op hartaandoeningen te verlagen.
- Het heeft een libido-verhogend effect. Vandaar dat chocolade en Valentijnsdag aan elkaar verbonden zijn!
- Cacao remt de eetlust en kan zo helpen om overmatig eten te voorkomen. Het bevat chroom wat belangrijk is voor de regulatie van honger en verzadiging.
Welke nadelen heeft (rauwe) cacao?
Hoe gezond cacao ook is, er zijn enkele aspecten om rekening mee te houden als je het gebruikt.
- Echt goede, rauwe cacao is niet overal verkrijgbaar. Je moet ervoor naar een biowinkel of andere speciaalzaak of online, zoals de EetLijn Webshop: https://shop.deeetlijn.nl/.
- Zoals ik hierboven al schreef: chocolade, ook de biologische, pure varianten, zitten vaak vol met suiker. Altijd goed de etiketten lezen dus.
- Rauwe cacao bevat relatief veel fytinezuur, een antinutriënt dat de opname van mineralen kan belemmeren. Geroosterde cacao en de daarvan gemaakte chocolade bevat minder fytinezuur. Het is echter goed om dit wel te nuanceren. Fytinezuur werkt in kleine hoeveelheden ook als antioxidant. Het is dus niet alleen maar slecht. Bovendien is het belangrijk om je totale voedingspatroon te bekijken: wat eet je nog meer waar fytinezuur in zit? Als je de EetLijn volgt, krijg je sowieso al weinig fytinezuur binnen. Het zit vooral in granen, peulvruchten en ongeroosterde (rauwe) noten en zaden. Als je af en toe wat rauwe cacao gebruikt, zal het fytinezuur geen negatieve invloed hebben. De voordelen wegen dan ruimschoots op tegen de nadelen!
- Sommige mensen krijgen hoofdpijn van cacao en chocolade. Dit kan te maken hebben met histaminevrijmakers en theobromine.
Hoe zit het met cadmium in chocolade?
Enige tijd geleden was in het nieuws dat er cadmium gevonden is in chocola. Betekent dit dat we dan maar geen cacao en chocolade meer moeten eten? Dit zware metaal komt via de teelt, via de aarde dus, in de cacaobonen terecht. Cadmium kan in ons lichaam leiden tot het ontstaan van kanker, nierziekten, longschade en broze botten. Dat is geen goed nieuws dus. Toch is het ook goed om dit nieuws te relativeren. Maximaal 25 mcg cadmium per dag lijkt niet schadelijk te zijn. Daarvoor moet je aardig wat (donkere) chocolade eten! Je kunt het gevaar van cadmium enigszins beperken:
- Kies voor chocolade uit Afrika, omdat daar minder cadmium in zit.
- Beperk je tot 20-25 g pure, bittere chocolade. Om een beeld te krijgen: voor een flinke beker heerlijke chocolademelk (plm. 200 ml) heb je plm. 15 g pure rauwe cacaopoeder nodig. Overigens is voor de gezondheidseffecten 6 gram al voldoende.
- Cadmium concurreert in het lichaam met mineralen als calcium, ijzer en zink. Zorg dus voor voldoende van deze mineralen en combineer die voeding (groenten, fruit, noten) met chocolade. Zo beperk je de opname van cadmium in het lichaam.
Gelukkig klopt het dus: cacao is supergezond. Als je tenminste rauwe, onbewerkte cacao neemt. Daar kun je heerlijk van genieten!
Wil je meer lezen over zware metalen?
https://www.deeetlijn.nl/zware-metalen-een-bedreiging-voor-de-gezondheid-met-veel-tips-om-de-schade-te-beperken/
Heb je belangstelling voor rauwe cacaopoeder?
https://shop.deeetlijn.nl/product/cacao-poeder-ruwe-biologische/
