In gezondheidsland lijkt het wel alsof het normaal is dat je gezondheid rond en na de overgang sowieso achteruit gaat. Maar is dat wel zo? En is de overgang zelf echt een periode van een heleboel ellende? Of kun je er zelf iets aan doen om de klachten te beperken? In dit blog kun je meer lezen over wat de overgang is en hoe je er zelf invloed op hebt. Kortom: een andere manier om tegen de overgang aan te kijken én eventuele klachten te beïnvloeden.
Wat is de overgang?
Er is soms wel wat verwarring over wat de overgang nu eigenlijk is. Het is de periode in het leven van de vrouw meestal zo tussen de 45 en 55 jaar. In die periode kunnen sowieso allerlei klachten ontstaan. Vaak krijgt de overgang dan de schuld van terwijl die lang niet altijd de boosdoener is. De overgang is een periode waarin de hormoonhuishouding flink verandert. Daar kunnen allerlei klachten uit voortkomen, zeker als je al niet goed in balans bent. Als je je bewust bent van de klachten, kun je de nodige stappen zetten. De klachten komen bij de meeste vrouwen voor in de periode voorafgaand aan de laatste menstruatie. In veel gevallen is dat rond de 50e verjaardag maar het kan ook vroeger of later zijn.
Wat is het verschil tussen de overgang en de menopauze?
De overgang wordt vaak verward met de menopauze. De menopauze is de officiële naam voor de dag van je laatste menstruatie. Om te kunnen weten of je de laatste menstruatie gehad hebt, wordt een periode van een jaar gerekend. Dus je kunt pas zeggen of je je laatste menstruatie hebt gehad als je inmiddels 1 jaar verder bent. De overgang kan 10 tot 15 jaar of langer duren, de menopauze is 1 dag!
Welke fases kent de overgang?
De menopauze wordt als uitgangspunt gebruikt om te beschrijven welke fases de overgang omvat. Zo worden de vruchtbare jaren de premenopauze genoemd en de overgang zelf heet perimenopauze (letterlijk: rondom de menopauze). Vervolgens vindt de menopauze zelf plaats. De periode daarna heet de postmenopauze.
Wat gebeurt er tijdens de overgang?
Iedere vrouw wordt geboren met een bepaalde hoeveelheid eicellen. Gedurende de vruchtbare jaren komen er elke maand één of meerdere eitjes vrij op het moment van de eisprong. Als de voorraad eitjes begint op te raken, kom je in de overgang. Verschillende hormonen spelen hierbij een rol.
1. FSH (follikel stimulerend hormoon) stimuleert de rijping van de eicellen en de oestrogeenproductie.
2. LH (luteïniserend hormoon) stimuleert de eisprong.
3. Oestrogeen wordt gemaakt in de eierstokken en stimuleert o.a. de groei van het baarmoederslijmvlies. Maar oestrogeen heeft nog veel meer functies.
4. Progesteron heeft een balancerend effect op de baarmoeder. Het wordt alleen gemaakt in de 2e helft van de cyclus, na de eisprong dus.
De laatste jaren van de vruchtbare fase gaan de FSH en LH spiegels al omhoog. Het rijpen van de eitjes gaat al moeilijker. Oestrogeen is aan het begin van de overgang nog hoog. Progesteron daalt al snel, op het moment dat er niet meer elke maand een eisprong is. Langzamerhand neemt ook de hoeveelheid oestrogeen af. Het lichaam moet wennen aan de veranderende hormoonspiegels en het nieuwe evenwicht dat gaat ontstaan.
Wat is de oorzaak van overgangsklachten?
De klachten die je ervaart in deze periode, kunnen dus door de overgang zelf komen maar ook door andere oorzaken. Het is sowieso een feit dat je met het verstrijken der jaren gevoeliger wordt voor hormoonschommelingen. Dus zijn de klachten dan het gevolg van de overgang of van de schommelingen in je hormonen? We moeten overgangsklachten wel degelijk serieus nemen maar ook weer niet overdrijven.
Welke invloed kunnen omgeving en leefstijl hebben bij overgangsklachten?
Veel klachten die we toeschrijven aan de overgang hebben te maken met je leefomgeving. Ze zijn epigenetisch. Zelfs het land waar je woont, kan invloed hebben. Wist je dat veel Aziatische vrouwen helemaal geen overgangsklachten ervaren? Ze weten vaak niet eens wat een opvlieger is, totdat… ze de West Europese leefstijl gaan integreren. Leefstijl is dus een zeer belangrijke factor voor het al dan niet ervaren van overgangsklachten. Daar kom ik hieronder nog op terug.
Hoe weet je of je in de overgang bent?
In het algemeen zijn er drie kenmerken van de overgang: veranderende menstruaties, opvliegers en drogere slijmvliezen. Daarnaast is er een hele lijst van klachten en symptomen die daarbij kúnnen voorkomen. Daar kom ik hieronder op terug. Er is geen laboratoriumtest om te meten of je in de overgang bent. Soms wordt de FSH spiegel bepaald, maar in feite zegt dat niets, omdat de FSH meestal na het 40e jaar hoog is.
Welke klachten kun je ervaren?
Nogmaals wil ik benadrukken dat de overgang een volledig natuurlijk proces is. Het is geen ziekte of aandoening. In het algemeen kun je ervan uitgaan dat je minder klachten zult ervaren naarmate je fysiek en mentaal gezonder de overgang in gaat. Daarom is een gezond voedings- en leefpatroon op elke leeftijd zo belangrijk. Sommige vrouwen ervaren de klachten tijdens de overgang als zeer heftig, soms zelfs slopend. Je kunt daarbij denken aan:
- Vaginale droogheid
- Hoofdpijn
- Slapeloosheid
- Duizeligheid
- Angst- en/of paniekaanvallen
- Stemmingswisselingen en depressies
- De nodige pondjes erbij
- Zware en onregelmatige, pijnlijke(r) menstruaties (of juist minder hevig en minder pijnlijk; korter of langer dan je gewend was)
- Nachtelijk zweten en opvliegers
Welke andere gevolgen kan de verminderde oestrogeenproductie hebben?
Doordat oestrogeen zoveel functies heeft in het lichaam kan de afname van oestrogeen ook nog meer gevolgen hebben. Denk hierbij aan:
- Gewrichtsklachten
- Problemen met hart en bloedvaten
- Veroudering van de huid
- Brozere botten
Is de overgang de schuld van alles?
Als je naar het rijtje klachten hierboven kijkt, zie je dat sommige klachten niet alleen bij de overgang horen maar ook door andere factoren veroorzaakt kunnen worden. Een voorbeeld is hoofdpijn. Dat kán door de overgang komen maar ook door stress, door oestrogeendominantie die al bestond, door een verkeerde bril, door problemen met het gebit of de kaak, door de menstruatie zelf, door pilgebruik, door verkeerde voeding, door slapeloze nachten, noem maar op. Ook duizeligheid of gewichtstoename hoeven niet perse veroorzaakt te worden door de overgang maar kunnen het gevolg zijn van legio andere factoren. We moeten dus oppassen om de overgang overal de ‘schuld’ van te geven. Er zijn veel andere oorzaken die klachten kunnen geven. Het is daarom goed om bij dit soort klachten altijd te kijken naar voeding, leefstijl en omstandigheden. Er is zó veel waar je wat aan kunt doen!
Wat kun je zelf doen aan overgangsklachten met voeding?
Helaas hebben veel vrouwen heel veel nare klachten tijdens de overgang. Het is zó fijn te weten dat je daar zelf heel veel aan kunt doen met voeding en leefstijl! Gezonde voeding is al voor de overgang van groot belang. Hoe meer je in balans bent, hoe minder klachten je zult hebben van de overgang. Maar het is nooit te laten om met gezonde voeding te beginnen. De EetLijn Methode richt zich op alle aspecten die ook tijdens de overgang van belang zijn. Ik noem slechts de hoofdpunten, want er is veel meer over te vertellen en persoonlijk toe te spitsen.
- Drink elke dag voldoende (2 liter) zuiver water.
- Eet elke dag veel (verse) groente en voldoende fruit. Dit bevat veel antioxidanten.
- Eet veel voedingsmiddelen met fyto-oestrogenen. Dit zijn stoffen die de oestrogeenbalans helpen herstellen. Je kunt denken aan o.a. lijnzaad, sojabonen en sojaproducten, tofu, tempeh en sesamzaad.
- Eet voldoende eiwitrijke voeding.
- Vermijd bewerkte voeding met een hoge door-eet-factor of door-drink-factor; eet koolhydraatbewust.
- Sommige voedingsmiddelen en dranken kunnen opvliegers, nachtelijk zweten en stemmingswisselingen veroorzaken. Voorbeelden daarvan zijn cafeïne, alcohol en scherpe kruiden. Onderzoeken hebben uitgewezen dat een leefstijl met veel geraffineerde koolhydraten niet alleen opvliegers kunnen versterken, maar ook het risico op depressie na de overgang kunnen vergroten.
- Eet voedsel dat rijk is aan calcium en vitamine D.
- Saliethee kan helpen tegen overmatige transpiratie en opvliegers.
Wat kun je zelf doen met leefstijl?
Ook leefstijl is een belangrijke pijler bij het verminderen en voorkomen van klachten tijdens de overgang. Ik noem er enkele:
- Zorg voor een gezond gewicht. Het is niet ongebruikelijk dat je gewicht tijdens en na de menopauze toeneemt. Het is goed om dat zoveel mogelijk te beperken, omdat een ongezond lichaamsgewicht de symptomen van de overgang verergeren.
- Beweeg regelmatig. Regelmatig nuchter bewegen (bijvoorbeeld stevig wandelen) kan helpen om botontkalking te voorkomen.
- Vermijd meer dan ooit xeno-oestrogenen: verzorgingsproducten, schoonmaakmiddelen, make-up, blik met coating, plastic verpakkingen enz.
- Zorg voor ontspanning en leer beter omgaan met stress
- Zoek activiteiten die jou zin geven en waar je zin in hebt.
- Let op hoe je tegen jezelf praat. Als je ervan uitgaat dat de overgang één grote ellende is, zal dat zeker niet helpen!
Welke supplementen kunnen helpen?
Er zijn veel supplementen die zouden helpen tegen overgangsklachten. Vaak zijn het helaas niet meer dan mooie praatjes. Je kunt nog zoveel supplementen gebruiken maar als de basis niet in orde is, komt het echt niet goed. Toch zijn er wel degelijk supplementen die kunnen bijdragen aan vermindering van klachten. Ik noem er enkele. Hierbij geldt dat het belangrijk is om je door een orthomoleculair therapeut te laten adviseren in jouw situatie.
- Fyto-oestrogenen: deze kun je binnenkrijgen door het eten van natuurlijke voedselbronnen, zoals eerder besproken, of door supplementen met rode klaverextract. Er is nog meer onderzoek nodig.
- Zilverkaars: kan worden gebruikt bij overgangsverschijnselen, zoals opvliegers, nachtelijk zweten en wisselende stemmingen, alhoewel de meningen hierover wel verdeeld zijn. Ook hier is meer onderzoek nodig.
- Vitamine D
- Teunisbloemolie
- Macapoeder is een adaptogeen. Dat wil zeggen dat het zich aanpast aan datgene wat jij nodig hebt. Of je oestrogeengehalte nou te hoog is (tijdens de perimenopauze) of te laag (later tijdens de menopauze), maca kan bijdragen aan het herstel van de balans.
Waar is verdere hulp te vinden?
Sommige vrouwen hebben, om uiteenlopende redenen, ontzettend veel last van klachten tijdens de overgang. Zoals ik hierboven heb aangegeven, kun je heel veel doen aan die klachten. Voeding en leefstijl en eventueel extra supplementen bieden in veel situaties al veel verlichting. Soms is dat toch nog niet voldoende. Veel vrouwen hebben ook behoefte aan psychische ondersteuning. Er zijn tegenwoordig veel overgangsconsulenten. Zij kunnen helpen met vele aspecten rond de overgang, zowel fysiek als mentaal. Artsen zullen al snel bio-identieke hormonen adviseren. De meningen verschillen nog steeds over de veiligheid en risico’s van dergelijke preparaten. Als je dat, ondanks alles, toch wilt proberen, zoek dan een arts die er veel kennis en ervaring mee heeft en informeer je goed. Hormonen blijven ‘kunstmatige’ beïnvloeding. Mijn voorkeur gaat dan ook absoluut uit naar een persoonlijke benadering met voeding, leefstijl en supplementen. Het allerbelangrijkste is dat je in gedachten houdt dat je de verantwoordelijkheid hebt om liefdevol voor je lichaam en geest te zorgen, ook tijdens de overgang.
Wat kan de EetLijn Methode betekenen tijdens bij overgangsklachten?
Wanneer jij goed zorgt voor je lichaam, zorgt je lichaam (meestal) ook goed voor jou. Heel vaak denken we pas aan goede zelfzorg als we al klachten hebben. Dat geldt vaak ook voor klachten tijdens de overgang. Vaak zijn die (mede) het gevolg van te weinig aandacht voor gezonde voeding en leefstijl in de jaren daarvoor. De EetLijn Methode kan helpen om de balans te herstellen op allerlei vlakken, zeker ook de hormoonbalans. Heel veel cliënten van De EetLijn hebben door het volgen van het programma ervaren dat hun overgangsklachten behoorlijk verminderden. Het is dan fijn dat je er niet alleen voor staat maar persoonlijke begeleiding krijgt van een coach. Want iedereen is weer uniek. Jij bent het waard om goed voor jezelf te zorgen. Gun het jezelf om deze kans te pakken, voor, tijdens en na de overgang. En geef deze informatie door aan vriendinnen, (schoon)dochters en kleindochters. Met een gezonde leefstijl begin je nooit te vroeg. Je lichaam en geest zullen je dankbaar zijn.
Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl. Ik zoek dan een coach bij jou in de buurt.
