Diabetes type 2 en 9 tips wat je met leefstijl verandering kunt doen

Diabetes, suikerziekte… Wat een ellende is dat voor veel mensen. Vaak wordt er gedacht dat diabetes onomkeerbaar is. Toch is dat niet zo want met leefstijl en voeding kun je heel veel doen. En hard nodig want diabetes dreigt de grootste epidemie in de wereld te worden: wekelijks komen er in Nederland alleen al ongeveer 1000 nieuwe patiënten met diabetes bij. Vooral diabetes type 2 komt ongelofelijk veel voor. Het wordt ook wel ouderdomssuikerziekte genoemd, maar steeds jongere mensen en zelfs kinderen krijgen er ook mee te maken.

De normale suiker- en insuline-huishouding

Eerst even een stukje uitleg over de normale suiker- en insuline-huishouding. De pancreas (alvleesklier) heeft zgn. alfa- en beta cellen, ook wel de eilandjes van Langerhans genoemd. Deze geven allebei stoffen af, de ene om de bloedsuikerspiegel te verlagen (insuline) en andere om die te verhogen (glucagon). Als we eten of drinken, krijgen we vaak suiker binnen. Het gaat niet alleen gewone suiker maar ook om verborgen suikers en suikers uit zetmeel, pasta, rijst, haver, quinoa, groente en fruit binnen. Daardoor stijgt de bloedsuikerspiegel. De suiker moet naar de cellen worden getransporteerd, want daar kan de suiker worden afgebroken en omgezet in energie.

Receptoren

Zodra er suiker in je bloedbaan komt, wordt er door de alvleesklier insuline afgegeven. Op de celwand zitten receptoren, een soort ‘deurtjes’, die door de insuline open gemaakt worden waardoor de glucose de cel in kan. Insuline is een hormoon dat dus eigenlijk de ‘sleutel’ is die de deurtjes openmaakt waardoor de glucose vanuit het bloed in de cel kan. In de cel wordt de glucose omgezet in energie. Een prachtig systeem dus om de hoeveelheid suiker in ons bloed te reguleren.

Wat is diabetes?

Bij diabetes, ook wel suikerziekte genoemd, betekent letterlijk vertaald: ‘zoete doorstroming’. In dat geval is je suiker- en insulinehuishouding volledig ontregeld. Want als we teveel suikers eten (dus ook de suikers uit groenten, fruit, pasta, rijst, granen), moet de alvleesklier telkens opnieuw insuline aanmaken en de ‘deurtjes’ van de cellen moeten steeds open en dicht, open en dicht. De ‘scharniertjes’ raken dan versleten en de cellen reageren dan niet meer op insuline. Het kan ook gebeuren dat de alvleesklier uitgeput raakt doordat hij teveel en te vaak insuline aan moet maken. In beide gevallen is het gevolg dat de hoeveelheid glucose in het bloed te hoog blijft.

Verschijnselen bij diabetes

Tekenen dat je wellicht diabetes hebt, zijn dorst, droge mond, veel plassen, vermoeidheid, slecht genezende wondjes en infecties die vaak terugkomen, zoals blaasontsteking. Helaas merk je niet altijd dat je diabetes hebt of aan het ontwikkelen bent. Een simpele test die je kunt uitvoeren is een appel eten. Als je meteen daarna weer behoefte hebt aan eten, is de kans groot dat je pre-diabetes hebt. Deze test laat namelijk zien in welke mate je last hebt van een pieken en dalen in je bloedsuikerspiegel. Weliswaar wordt het fruit veel zoeter gekweekt dan vroeger, waardoor deze test ook niet alles zegt, maar het is goed om het eens uit te proberen.

Gevolgen

De gevolgen van diabetes zijn groot. Zeker als de bloedsuikerspiegel onvoldoende stabiel te krijgen is. Doordat de bloedsuikerspiegel te hoog is, ontstaat er schade aan de bloedvaten, met veel nare gevolgen: schade aan de nieren, slechter zicht, beschadiging van de zenuwen (waardoor je enerzijds zenuwpijnen krijgt en anderzijds niet merkt dat je wondjes aan bij voorbeeld je voet hebt), hart- en vaatziekten, gewrichtsklachten, huidproblemen, verhoogde gevoeligheid voor infecties, wondjes die slecht genezen. Een bekende, heel ernstige complicatie is de diabetische voet: door wondjes die niet niet genezen vanwege slechte doorbloeding sterft het weefsel uiteindelijk af, met soms onvermijdelijke amputaties. Gelukkig hoeft het vaak niet zover te komen!

Te weinig suiker in het bloed

Ook te weinig suiker in je bloed kan tot problemen leiden. Je wordt trillerig waardoor honger ontstaat; je gaat snaaien en krijgt daardoor een te hoge suikerspiegel. Vervolgens wordt er opeens weer veel insuline afgegeven en de bloedsuikerspiegel daalt snel. Zo komt de bloedsuikerspiegel in een achtbaan van pieken en dalen terecht. Overigens kan een te lage bloedsuikerspiegel ook gevaarlijk zijn: je kunt in een hypo terechtkomen en flauwvallen, in ernstige gevallen tot coma aan toe.

Wat is het verschil tussen diabetes type 1 en type 2?

• Diabetes type 1 is niet te genezen: het is een auto-immuunziekte waarbij het afweersysteem de eigen cellen aanvalt. Bij diabetes type 1 worden dan de eilandjes van Langerhans in de pancreas vernield, waardoor er geen insuline meer aangemaakt kan worden. Wie dat heeft, blijft afhankelijk van het toedienen van insuline. Wel is diabetes type 1 beïnvloedbaar met voeding en leefstijl, om de bloedsuikerspiegel te reguleren. Daardoor is er vaak minder medicatie nodig. Het betekent in de praktijk dat je minder snelle koolhydraten en minder suikers in het algemeen moet eten. Ook bij type 1 is het zeker de moeite waard om met voeding en leefstijl te kijken wat je kunt doen. Het kan helpen om zoveel mogelijk schade van de ziekte zelf en van bijwerkingen van medicijnen te beperken.
• Type 2 is daarentegen volledig omkeerbaar. In 90-95% van de gevallen kun je in 3-4 weken helemaal van de medicijnen af zijn, zowel tabletten als insuline. Dit klinkt optimistisch maar het is echt zo: voeding en leefstijl, zoals in het Eetlijnprogramma, kunnen hiervoor zorgen. Er zijn met dit programma al heel veel geweldige resultaten geboekt.

Oorzaken en risicogroepen

De oorzaken van diabetes zijn minder dan 20% genetisch bepaald. De rest is gevolg van voeding en leefstijl. Ook overgewicht en te weinig bewegen spelen een belangrijke rol. Als je pre-diabeet bent, kom dan in beweging. Dat kan zoveel goed doen voor je lichaam en geest op korte en lange termijn. Het kan echt meehelpen om diabetes te voorkomen en te genezen.

Minder suiker eten en je bloedsuikerspiegel stabiel houden

Veel mensen doen hun best om minder suiker te eten. Het gaat echter niet alleen om suiker ‘uit de suikerpot’ maar ook om verborgen suikers. Vaak hebben ze een andere naam zoals rietsuiker of palmsuiker. Maar ook dadels, maltodextrine e.d. Daarnaast moeten we niet vergeten dat ook pasta, brood, rijst, haver, groenten en fruit zorgen voor suiker in ons bloed. Het allerbelangrijkste is om je bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Sommige mensen zijn heel gevoelig voor schommelingen. Vaak neemt men dan druivensuiker of een banaan maar dit geeft nog meer schommelingen. Daardoor komt er weer meer honger, energiegebrek, nog meer eten en nog meer suiker in je bloed. Dat zorgt dus voor veel pieken en dalen. Door insuline inspuiten kun je ook weer in schommelingen terecht komen. Juist met voeding en leefstijl kun je het beste de bloedsuikerspiegel reguleren. Veel cliënten van de Eetlijn hebben hiermee ervaring!

Leefstijltips

1. Zorg de hele dag door, te beginnen bij het ontbijt, voor goede vetten. Vaak bestaat er een angst voor vetten, maar dat is onterecht. Kies voor gezonde vetten: roomboter, kokosolie, olijfolie. Vetten zijn uiterst belangrijk voor stabiel houden bloedsuikerspiegel. Daarnaast is het van belang om vezels en eiwitten toe te voegen. Door die balans blijft de bloedsuikerspiegel stabiel.
2. Pas op met granen die als gezond bekend staan, zoals volkoren brood. Dit bevat ook gluten en is daardoor ontstekingsbevorderend. Dat werkt weer als stress voor je lichaam, en stress zorgt voor de aanmaak van insuline.
   Een ander aspect, dat veel mensen niet weten, is dat volkorenbrood een ontzettend hoge Glycemische Index (GI) heeft. De GI is een aanduiding voor de mate waarin een product bloedsuikerspiegel doet verhogen.100 g volkorenbrood blijkt dan een groter effect te hebben dan 100 g suiker! Let op verborgen suikers met andere namen, maar ook op alle suikers uit pasta, rijst en dus ook volkorenbrood.
3. Bouw je zoetbehoefte af. Van synthetische zoetstoffen (zoals cyclamaat, aspartaam, maltitol) is het bekend dat ze slecht zijn voor onze gezondheid en ook vaak de bloedsuikerspiegel doen verhogen. Je kunt dan goede zoetstoffen nemen: Stevia en erythritol. Dat zijn zoetmiddelen die in principe niets doen met bloedsuikerspiegel. Toch moet je ook daarmee oppassen: de hersenen hebben een geheugen. Bij de zoete smaak is het voor de hersenen alsof er suiker aan komt en wordt er een seintje naar de alvleesklier gestuurd, waardoor er insuline wordt aangemaakt. Daarom is het van belang om ook stevia en erythritol te combineren met eiwitten, vezels en vetten. Daarnaast is het goed om zoveel mogelijk je zoetbehoefte af te bouwen door steeds wat minder zoetstof te gebruiken en minder vaak.
4. Fruit: Dit hebben we nodig en het is lekker. Maar het wordt steeds zoeter gekweekt. Daardoor krijg je ongemerkt veel suiker binnen, vooral wanneer je fruitsapjes drinkt. In één keer krijg je dan een heleboel suiker binnen, zonder vezels. Als je toch heel af en toe fruitsap wilt drinken, kun je er een eetlepel chiazaad aan toevoegen. Dan combineer je het dus met vezels én je moet erop kauwen. Dat dempt het effect van de suiker. Je kunt er ook een eetlepel olijfolie aan toevoegen. Mijn advies is: denk er goed over na óf je fruitsappen wilt drinken.
5. Kom in beweging! Dat is voor iedereen goed. Als je medicatie gebruikt en meer gaat bewegen naast een ander voedingspatroon kun je vaak al heel snel met minder tabletten en/of insuline toe. Voer zulke veranderingen dan ook door in overleg met je arts of diabetesverpleegkundige om te voorkomen dat je in een hypo komt. Een kleine verandering in je bewegingspatroon kan al grote gevolgen hebben. Je hoeft niet meteen naar de sportschool. Twee maal per dag een half uur stevig doorwandelen is al prima om mee te beginnen. Neem eens vaker de trap in plaats van de lift, de fiets in plaats van de auto.
6. Stressreductie. Stress zorgt voor meer cortisol in je bloed en dat zorgt weer voor meer insuline-afgifte en dus pieken en dalen in je bloedsuikerspiegel. Door die schommelingen ga je meer eten en snaaien, wat voor nog meer schommelingen in je bloedsuikerspiegel zorgt. Dat is een risico voor diabetes. Ga dus meer dingen doen die je leuk vindt en probeer te ontspannen. Zorg daarnaast voor een goede nachtrust
7. Groenten: Die zijn essentieel in een gezond voedingspatroon. Ze leveren o.a. vitamines, mineralen, vezels. Maar vergeet niet dat groenten ook suiker bevatten. Sommige groenten zijn erg zetmeelrijk. zoals tuinboontjes, pompoen, doperwten, wortelen (gekookt), rode biet (gekookt). Als je die eet, eet er dan bv geen quinoa bij.
8. Verstopte suikers: Er wordt suiker toegevoegd aan heel veel producten die je in de supermarkt koopt. Een berucht voorbeeld is ketchup: er zitten wel 28 klontjes suiker in één fles. Zo zijn er nog veel producten te noemen. Lees dus altijd de etiketten! Ongemerkt eten we in Nederland zo’n 70 kilo suiker per persoon per jaar. Voor een groot deel zijn dat verstopte suikers.
9. Stevia: Pas op als je Stevia koopt; lees het etiket. Bij veel merken is maltodextrine – een schuilnaam voor suiker – toegevoegd. Er zit dan soms wel 97 % maltodextrine in, en slechts 3% Stevia. Dan eet je dus nog gewoon suiker. Pure stevioglycosiden kun je wel gebruiken, in combinatie met eiwitten, vetten en vezels, zoals hierboven uitgelegd.
   https://shop.deeetlijn.nl/product/stevia-vloeibaar-30-ml/

Heb jij diabetes en wil je hiermee aan de slag? Stuur dan een mailtje naar nettie@jouwlijflijn.nl Geef deze informatie ook door aan iedereen die met diabetes te maken heeft! Ik ga dan op zoek naar een coach bij jou in de buurt die jou de nodige informatie kan geven en zonodig kan begeleiden.