Een broodje hamburger is niet meer weg te denken uit de hedendaagse voeding en je komt steeds meer broodjes hamburger etende mensen tegen op straat. Bovendien was het vrijdag 28 mei de nationale dag van de hamburger. Tijd om de hamburger eens onder de loep te leggen.
Wat is een hamburger?
Het is misschien een open deur, maar wat ís een hamburger eigenlijk? Het kenmerkende van een hamburger dat het is een platte schijf vlees is. Die is gemaakt van gegrild of gebakken gemalen vlees (gehakt) van rundvlees of varkensvlees. Het wordt meestal gegeten met een broodje, gecombineerd met sla, tomaat, ui en mayonaise. Soms zit er ook nog een plakje kaas tussen. Is daar nou zoveel mis mee? Het klinkt niet zo ongezond, maar is dat ook echt zo? Laat ik voorop stellen dat het niet de gezondste keuze is. Natuurlijk is het geen probleem als je af en toe een hamburger eet. Het is wel belangrijk dat je dan wéét wat je eet, en hoe het ook anders kan!
Geschiedenis van het broodje hamburger
Hoe is het toch zover gekomen dat er zoveel mensen het graag eten? Er doen verschillende verhalen de ronde. De hamburger zelf lijkt genoemd naar de stad Hamburg. Zeelieden introduceerden daar aan het einde van de 19e eeuw het platgeslagen stukje vlees, het tartaartje. Dat draagt de naam van het volk dat het bedacht: de Tartaren, uit de regio van Rusland en Mongolië. Duitse immigranten in Amerika namen dat idee mee. Rond het jaar 1900 bedacht een Deense kok in Connecticut het broodje Hamburger toen een klant haast had en zijn steak tartaar snel op wilde eten. Hij pakte snel een paar sneden brood en legde daar het vlees tussen en zo kon de klant het al lopend opeten. Dat bracht de kok op een idee: een snelle maaltijd die je lopend op kunt eten. Het broodje hamburger werd succesvol. Je kunt het eten met je handen, je hebt er geen servies of bestek nodig en veel mensen vinden het heerlijk om er zo in te bijten.
Broodje hamburger, mateloos populair
Later is het tot een echt gerecht gemaakt. In eerste instantie was het vooral in goedkope restaurants populair: op een grote plaat kunnen er veel hamburgers tegelijk gebakken worden. Zo konden ook mensen die minder bemiddeld waren uit eten gaan. Eerder was het broodje gehaktbal al bekend, maar daarbij kwam dus later het broodje hamburger. De echte doorbraak kwam in 1904, toen het op de kaart van restaurants kwam. Zo werd het broodje hamburger mateloos populair. Na de Tweede Wereldoorlog, toen de fastfoodketens hun opmars maakten, werd het broodje hamburger een product dat nog steeds bijna overal ter wereld gewaardeerd wordt. Tegenwoordig is het overal te krijgen in allerlei varianten, verschillend per land en per regio. Echter… er zit ook een schaduwkant aan dit populaire gerecht.
De nadelen van kant en klare hamburgers
Hoewel het idee van een hamburger niet slecht of ongezond is, zijn de ingrediënten vaak niet bepaald gezond te noemen. Het is zelfs zo dat onderzoeken aantonen dat het aantal mensen met allerlei welvaarts- en leefstijlziekten toeneemt wanneer fastfoodketens hun intrede doen. Verschillende aspecten maken het broodje hamburger tot een vaak ongezonde hap:-
- Ze bevatten vaak erg veel vet, en dan vooral slechte vetten. Vaak wordt er zonnebloemolie aan toegevoegd of men gebruikt zonnebloemolie bij het bakken.
- Hamburgers zijn gemaakt van varkens- en/of rundvlees. Varkensvlees is zeker af te raden, omdat varkens niet kunnen zweten. Hierdoor blijven alle afvalstoffen in het lichaam opgeslagen. Rundvlees is op zich niet ongezond. Beperk het eten van rundvlees wel tot maximaal tweemaal per week. Er zijn verbanden gevonden tussen darmkanker en het eten van (veel) rood vlees. Dat heeft ook veel te maken met het consumeren van bewerkt vlees. Hamburgers zijn veelal behoorlijk bewerkt.
- Er is vaak heel veel ‘fout’ zout aan toegevoegd. Ook dit maakt het broodje hamburger tot een minder gezond product.
- In de hamburgers zit zelfs suiker als smaakmaker! Daar hoef ik niet veel over te zeggen…
- Kant en klare hamburgers bevatten veel kleur-, geur- en smaakstoffen en conserveringsmiddelen. Ze staan op het etiket ook vermeld als ‘gistextract’, wat het berucht e-621 is. Deze stof zet je verzadigingsgevoel op non-actief, waardoor je steeds maar door blijft eten. Ook het woord ‘aroma’ (zelfs ‘natuurlijk aroma’) kan deze stof aanduiden.
- Ook gebruikt men vaak zetmelen in hamburgers. Zetmeel is uiteindelijk ook suiker.
- Er zitten nauwelijks vitamines en mineralen in een hamburger.
En het broodje dan?
Ook het broodje en de garnituur van hamburgers zijn vaak niet bepaald gezond. Aan de speciale hamburgerbroodjes wordt veel gluten toegevoegd, om het elastisch te maken. Gluten kunnen leiden tot o.a. problemen in je darmen. Behalve gluten zitten er ook in de broodjes vaak kleur-, geur- en smaakstoffen. De broodjes vormen uiteindelijk één hap ‘lucht’. De mayonaise waarmee de hamburger verder ‘opgeleukt’ wordt, bestaat meestal uit voornamelijk zonnebloemolie, een ontstekingsbevorderende olie. Ook zit er vaak suiker in, evenals in de ketchup.
Toch broodjes hamburger eten?
Het klinkt wel erg negatief en afkeurend he? Een beetje nuanceren is wel op z’n plaats: Het gaat er niet om wat je af en toe eet, maar om wat je altijd eet! Dus als je nu heel graag een broodje hamburger eet: doe het dan… maar af en toe! In de (biologische) winkel zijn ook hamburgers te koop die relatief gezond(er) zijn. Let erop dat er weinig koolhydraten in zitten (bij de ingrediënten kun je dit vaak ook vermeld zien als zetmeel). Zorg in ieder geval dat er geen e-621 in zit! Een heel goede variant is de Black Angus burger, die voor bijna 100% uit rundvlees bestaat.
Broodje hamburger zelf maken
Het beste alternatief is natuurlijk om zelf hamburgers te maken. Zo ingewikkeld is dat niet. Kies dan voor liefst biologisch rundergehakt. Koop gehakt- of hamburgerkruiden zonder gistextract (MSG, e-621) of stel ze zelf samen. Ook de broodjes kun je zelf maken. De Eetlijn heeft verschillende recepten die je kunt gebruiken. Ook mayonaise en ketchup kun je eenvoudig zonder suiker maken. Zo kun je van je broodje hamburger zelfs een heel gezonde maaltijd maken!
Vegetarische varianten
Tegenwoordig zijn er ook vegetarische burgers, in heel veel varianten, te koop. Dat klinkt gezond en zo wordt er ook vaak reclame voor gemaakt. Het is echter meestal schrikbarend wat er op de ingrediëntenlijst staat: gluten, suiker, geur-, kleur- en smaakstoffen, zonnebloemolie, e-621. Als je een vegetarische variant wilt kopen, is het dus belangrijk om te letten op de ingrediënten. Ook vegetarische burgers kun je eenvoudig zelf maken, bijvoorbeeld op basis van noten en zaden en champignons.
Broodje hamburger: of je een broodje gezond of broodje ongezond eet, bepaal je zelf… Wil je het écht gezond laten zijn, maak het dan volgens de basisprincipes van De Eetlijn: met pure, onbewerkte ingrediënten, glutenvrij, koolhydraatbewust en met gezonde vetten. Het is net zo lekker (misschien wel lekkerder!) en je gezondheid vaart er wel bij! Klik hier voor een gezonde variant van een broodje hamburger.
Wil je meer weten over De Eetlijn? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl
Wil je meer lezen over gezonde vetten? https://www.deeetlijn.nl/veilige-vetten-in-de-keuken
