Het brein: een prachtig orgaan dat de moeite waard is om goed voor te zorgen. Met uitgebreide voedings- en leefstijltips!

De hersenen zijn het meest fascinerende orgaan dat er in ons lichaam te vinden is. Alles wat we doen, denken en beleven ligt in het brein opgeslagen. Wat erin te zien is en hoe je het gezond kunt houden, ontdek je in het blog van deze week over de hersenen.

Wat is het brein?

Het brein, de hersenen, is een complex orgaan in ons hoofd. Het regelt alle activiteiten van ons zenuwstelsel. Daarbij gaat het niet alleen om allerlei mentale processen. Alle activiteiten en processen in ons lichaam worden aangestuurd door de hersenen. Dat omvat zowel de bewuste processen (lopen, zingen, dansen, liefhebben, eten en studeren), als de onbewuste processen (bloeddrukregulatie, ademhaling, slaap en spijsvertering). Ons brein regelt dus veel meer dan alleen wat letterlijk ‘tussen je oren zit’. Feitelijk zit alles tussen je oren!

Wat is de inhoud van ons brein?

De hersenen van een volwassene wegen ongeveer 1,4-1,5 kg en hebben een volume van 1130 ml bij vrouwen en 1260 ml bij mannen. Naar schatting is het menselijk brein is opgebouwd uit meer dan 100 miljard zenuwcellen. Dat is nogal wat!

Hoe zijn de hersenen opgebouwd?

De hersenen zitten ongelofelijk mooi en ingewikkeld in elkaar. Alle delen staan met elkaar in verbinding en werken met elkaar samen. We kunnen wel een globale onderverdeling maken. De hersenen bestaan uit 4 delen. Elk deel heeft specifieke taken:

De grote hersenen (cerebrum), deze zijn weer onderverdeeld in verschillende kwabben, die genoemd zijn naar de plaats waar ze liggen in ons hoofd. Dat zijn achtereenvolgens:
– Voorhoofdskwab: plannen maken, creativiteit, taal, voortbewegen
– Wandbeenkwab: zintuigelijke waarnemingen zoals smaak, tast en positiezin; ook lezen en rekenen ‘doe’ je met de wandbeenkwab
– Achterhoofdkwab: hier bevindt zich het visuele centrum
– Slaapbeenkwab: gehoor, reuk, herinnering, taal
De kleine hersenen (cerebellum), deze hebben geen verdere onderverdeling. Hier zit de controle over de beweging.
De hersenstam, dit is het onderste stukje van de hersenen, dat het ruggenmerg met de hersenen verbindt. Het zorgt voor de aansturing van de spijsvertering, ademhaling, bloedsomloop, slapen en wakker worden, bewustzijn en de reflexen. De onbewuste processen dus.
De tussenhersenen, deze liggen tussen de hersenstam en de grote hersenen. Ze bestaan uit regelcentra voor de impulsen vanuit de zintuigen en o.a. de prikkels van honger, dorst en temperatuur. Dat deel vormt de verbinding van het zenuwstelsel met het hormoonstelsel.

Hoe werkt ons brein?

Je kunt de werking van het zenuwstelsel bestuderen. De hersenen werken door het verzenden van informatie tussen neuronen, de zenuwcellen met elektrochemische pulsen. Dat betekent dat er zowel elektrische pulsen als chemische stoffen (o.a. neurotransmitters, de boodschapperstoffen) bij betrokken zijn. Deze overdracht van informatie vindt plaats in de synaps. Dat is de ruimte tussen de uitlopers van zenuwcellen. Daar worden neurotransmitters uitgewisseld. Die stoffen zorgen voor het activeren of remmen van de werking van de andere cel. Al deze overdracht van informatie door de neuronen nemen maar milliseconden in beslag. We ontvangen duizenden pulsen in een paar seconden, die allemaal weer voor reactie zorgen in ons lichaam. Vanuit het lichaam worden weer signalen teruggestuurd. Zo zijn de hersenen met de rest van het lichaam verbonden.

Welke functies heeft het brein?

Het brein is als het ware de manager die vrijwel alle hersen- en lichaamsfuncties controleert en reguleert. Ik noem de belangrijkste functies.

De controle van vitale functies, zoals controle van lichaamstemperatuur, bloeddruk, hartslag, ademhaling, slapen en eten.
Het ontvangen, verwerken, integreren en interpreteren van alle informatie die wij via onze zintuigen ontvangen: zien, horen, proeven, voelen, ruiken.
De controle van bewegingen en onze houding: wandelen, hardlopen, praten, staan.
De hersenen zijn verantwoordelijk voor onze emoties en gedrag.
Ons brein stelt ons in staat om te denken, redeneren, voelen, zijn, enz.

Dat is allemaal geen nieuwe kennis. Hippocrates beschreef het in de 4^e eeuw voor Christus al!

Welke verschillen zijn er tussen de hersenhelften?

De hersenen bestaan uit twee helften, een linker- en een rechterdeel. Deze twee helften worden gescheiden door de hersenbalk. Beide hersenhelften hebben hun eigen specialiteiten. De rechterhersenhelft “voelt” terwijl de linkerhersenhelft “denkt”. Veel functies maken gebruik van beide hersenhelften. Daarom is het belangrijk dat ze samenwerken. Ook is gebleken dat de rechterhersenhelft de linkerkant van het lichaam aanstuurt, en de linkerhersenhelft de rechterkant van het lichaam. Bij de meeste mensen is er wel één van beide helften dominant over de andere helft.

De meeste mensen hebben een dominante linkerhersenhelft.

Dat is handig op school waar de nadruk ligt op de talenten van de linkerkant zoals het spraakvermogen, de logica, structuur en de ratio. Een minderheid van de mensen heeft een dominante rechterhersenhelft. Dan wil je juist het geheel overzien en houd je van creatie. Woorden die daarbij horen zijn intuïtie, gevoelens, ervaringen en indrukken. In situaties zonder stress is er toegang tot beide hersenhelften. Alle functies kunnen gebruikt worden. Onder stress is het een ander verhaal; om te overleven gaat alle energie naar de sterke (dominante) hersenhelft en sluit de andere hersenhelft zich af. Dat betekent dat bij mensen met een dominante linkerhersenhelft bij stress de rechterkant zich afsluit en bij mensen met een dominante rechterhersenhelft juist de linkerkant. Je kunt zelf testen welke kant dominant is via deze link: https://www.123test.nl/brein/

Wat is de relatie tussen de darmen en het brein?

Je hoort tegenwoordig vaak dat de darmen ‘het tweede brein’ zijn. Dat is niet voor niets. Hersenen en darmen staan in nauwe verbinding met elkaar. Die samenwerking wordt de hersen-darm-as genoemd. Er zijn ontelbare verbindingen via zenuwcellen vanuit de darmen naar de hersenen en andersom. Je kunt het zien het als een soort telefoonlijn. De hersenen en darmen communiceren doorlopend met elkaar waardoor ze continu op de hoogte zijn van elkaars wel en wee. Als je darmen niet in goede conditie zijn, kan dat van invloed zijn op het functioneren van je bovenkamer.

En andersom ook.

Als je somber bent, kan dit gevolgen hebben voor je darmen. Vaak hebben mensen met depressie ook last van obstipatie of diarree. En andersom kan depressie veroorzaakt worden door een probleem in de darmen. Dus een goede samenwerking is super belangrijk. Bovendien vindt in de darmen de meeste productie van belangrijke boodschapperstoffen, de neurotransmitters, plaats. Dit zijn tevens de ‘feel-good-stoffen’ voor ons brein. Zelfs 90% van de serotonine wordt in je darmen aangemaakt! Dit geldt ook voor het ‘slaaphormoon’ melatonine. Het is dus uiterst belangrijk dat de darmen in goede conditie zijn om communicatiestoornis tussen darmen en hersenen te voorkomen.

Wat kun je zelf doen met voeding om je brein te ondersteunen?

Er is veel wat je kunt doen om je brein te ondersteunen. Ik noem eerst een aantal don’ts en daarna een aantal do’s.

Beperk de blootstelling aan gifstoffen, zoals in bestrijdingsmiddelen, maar ook veel E-nummers, xeno-oestrogenen in verpakkingsmateriaal en cosmetica. Denk ook aan gifstoffen die via de lucht ons lichaam binnen komen.
Vermijd granen (gluten), teveel lactose en caseïne (vooral in niet gefermenteerde, niet biologische (koe) zuivelproducten). Hiermee zorg je voor je darmgezondheid. Zie ook punt 6.
Zorg dat je je voeding op een gezonde manier bereidt: vermijd hoge temperaturen, frituren en (aan)bakken.
We staan er vaak niet bij stil wat er allemaal nodig is om het brein goed te laten functioneren. Maar met de informatie hierboven kun je je wel voorstellen dat zo’n ingewikkeld regelcentrum als onze hersenen veel voedingsstoffen nodig heeft om goed te kunnen functioneren. Daarbij is het wel belangrijk om op te merken dat al die voedingsstoffen met elkaar zorgen voor heel veel processen. Het is een samenspel. ‘Het geheel is meer dan de som der delen’: het gaat niet zo maar om losse voedingsstoffen, maar om het geheel, samen met leefstijl. De belangrijkste voedingsstoffen om het brein gezond te houden zijn:
– Omega-3 vetzuren en korte ketenvetzuren (MCT-olie). Dit vind je in o.a. vette vis, walnoten (die hebben de vorm van hersenen!) en andere noten, lijnzaad en hennepzaad
– Antioxidanten: eet veel groente en fruit, vooral het rode en paarse fruit
– Vitamines en mineralen in de breedste zin; denk vooral aan B-vitamines en vitamine D3.
– Ontstekingsremmend eten (puur en onbewerkt met de nadruk op plantaardige voeding). Dit helpt je bloedvaten gezond te houden en helpt zo mee om je cholesterolwaarden goed te houden.
– Eet veel vezels, zowel oplosbare vezels (de pre-biotische vezels, die voeding voor de darmbacteriën zijn) als niet oplosbare als ‘bulkmiddel’ om de ontlasting soepel te houden.
– Gebruik pro-biotische voeding, om je darmflora op peil te houden. Denk aan zuurkool, (echte) kefir, tempeh en kimchi.
Zorg voor voldoende stoffen die je lever ondersteunen. Zoals ik bij punt 1 al noemde, is het verstandig om zo min mogelijk gifstoffen binnen te krijgen. Wat niet in je lichaam komt, kan ook niet in je brein komen. Maar dan nog heeft je lever genoeg te doen in ontgifting. Zorg dus goed voor je lever. Een heel belangrijke stof is de antioxidant glutathion. Het kan raadzaam zijn om dit in supplement vorm te gebruiken. Daarbij heb je de vorm S-Acetyl-L-Glutathion nodig, anders heb je er weinig of niets aan.
Wees lief voor je darmen. Zoals ik wel vaker benoem: je darmen zijn het hart van je gezondheid. Als je darmen niet goed in conditie zijn, kunnen er makkelijk afvalstoffen die giftig zijn voor het lichaamde bloedbaan in ‘lekken’. En vandaaruit kunnen ze ook in je hersenen terecht komen. Zo is er niet alleen een ‘leaky gut’, maar ook een ‘leaky brain’. Ook daarom zijn goed functionerende darmen zo belangrijk.

Wat kun je doen met leefstijl voor je brein?

Ook met onze leefstijl kunnen we heel veel doen om ons brein te ondersteunen. Ik noem een aantal aspecten. Heel veel is niet nieuw, maar komt steeds weer terug bij de Eetlijn(methode).

Zorg voor hersteltijd voor je brein, ontspanning en een goede slaap. Probeer zoveel mogelijk stress te beperken en leer beter omgaan met de stress die niet te vermijden is.
Beperk je schermtijd. Alle online activiteiten, Social Media, tv-kijken, games enz zijn erg overprikkelend voor het brein en werken verslaving in de hand.
Lichaamsbeweging is ook een belangrijk onderdeel bij hersengezondheid. Het houdt onze hersenen jong, gezond en actief.
Train en daag je hersenen uit door bijvoorbeeld creativiteit, nieuwe dingen leren en puzzelen. Ons brein is in staat om nieuwe verbindingen aan te leggen. Ook waar er schade is, kan toch weer herstel optreden. Dit vindt plaats door oefening. Deze mooie eigenschap van ons brein heet neuroplasticiteit.
Zorg voor een goede mondgezondheid. Er lopen ontelbare verbindingen tussen de mond, de hersenen en de rest van ons lichaam. Als onze mond niet gezond is (o.a. het tandvlees), kunnen er toxines in ons brein (en niet alleen daar) terecht komen en ontstekingen veroorzaken.

Welke suppletie is er voor het brein?

Tot slot noem ik noem een paar supplementen die het brein naast voeding en leefstijl kunnen ondersteunen. Je kunt advies vragen aan een orthomoleculair therapeut wat voor jou het meest belangrijk is.

Glutathion, de moeder van de antioxidanten, altijd belangrijk maar zeker voor je brein om dat optimaal te ondersteunen
Omega-3 (voor iedereen belangrijk)
Vitamine D (ook dit is voor iedereen een aanbeveling)
Vitamine B complex
Selenium
Magnesium (géén magnesiumoxide maar -carbonaat, -tauraat, -bisglycinaat of -malaat).
Quercetine
Co-enzym Q 10

Misschien duizelt het je inmiddels wel van alle informatie. Dit is echter nog lang geen compleet overzicht van alles wat ons brein doet en nodig heeft. In ieder geval hoop ik wel dat je nóg beter voor je brein gaat zorgen na het lezen van dit blog. Dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Vrijwel alles wat hierboven staat komt terug in de EetLijn Methode. Daarmee zorg je elke dag eenvoudig en lekker voor je brein!

Je hebt inmiddels wel begrepen hoe belangrijk gluthation is. Denk ook nog even terug aan het blog over acrylamide. waarin beschreven is hoe je je lichaam door een supplement met glutathion kunt beschermen tegen de vergiftiging door acrylamide. Wat bij glutathion heel belangrijk is, is de vorm waarin je het neemt. De beste vorm in S-acetyl glutathion. Heb je daar belangstelling voor? https://shop.deeetlijn.nl/product/s-acetyl-l-glutation/ Ook andere supplementen zijn in de webshop verkrijgbaar of evt. bij je eigen EetLijnCoach te bestellen.