Ben jij ook zo blij dat je bijna nooit wat mankeert? Dat je altijd fit en gezond bent en zelden met de griep mee doet? Dat is hartstikke fijn maar wist je dat het voor je immuunsysteem veel beter zou zijn als je wél regelmatig een griepje mee zou doen? Dat heeft alles te maken met de werking van het immuunsysteem. Daarover is heel veel te vertellen!
Wat is het immuunsysteem?
Het immuunsysteem, ons afweersysteem, staat erom bekend dat het ziekteverwekkers van binnenuit of van buitenaf (pathogenen) onschadelijk maakt. Je kunt het immuunsysteem niet zien of aanraken zoals organen. Alleen bepaalde delen die er deel van uit maken, zoals de huid en slijmvliezen, zijn tastbaar. Toch zit het immuunsysteem in het hele lichaam: de huid, de darmen, de luchtwegen, het bloed, de lymfe, ze zijn er allemaal onderdeel van. Het immuunsysteem wordt voor 80% aangestuurd vanuit de darmen.
Immuuncellen
Daar worden ook veel immuuncellen als het ware getraind. Alle onderdelen staan in goed in contact met elkaar. Ze communiceren met elkaar om bedreigingen in het lichaam snel onschadelijk te kunnen maken. Die verschillende onderdelen waarschuwen elkaar en seinen door waar er bedreigingen zijn. Zo blijft het hele immuunsysteem ervan op de hoogte waar welke indringers zijn en wordt het mogelijk om ze onschadelijk te maken. Want overal zijn bedreigingen, zowel van binnenuit en buitenaf. Die bedreigingen zijn de oorzaken waardoor we ziek kunnen worden.
Welke taken heeft het immuunsysteem?
Het immuunsysteem heeft talloze taken. Ik noem alleen de belangrijkste en ga daar wat dieper op in. De hoofdtaak van ons afweersysteem is het beschermen van ons lichaam tegen interne en externe ziekmakers. Daarvoor gebruikt het immuunsysteem verschillende verdedigingslinies.
De verschillende verdedigingslinies
- De eerste linie bestaat uit de fysieke en chemische barrière die gevormd wordt door de huid, slijmvliezen van longen en darmen, wimpers, oorsmeer en maagzuur. Als die intact zijn, heb je al een eerste verdedigingslinie tegen ongewenste indringers.
- De tweede verdedigingslinie is het aangeboren immuunsysteem. Als een ziekmakend micro-organisme toch het lichaam binnendringt, komt dit deel van het immuunsysteem in actie. Dit is niet gericht op speciale ziekteverwekkers, maar de immuuncellen verslinden als het ware alle ziekteverwekkers die ze tegenkomen. Dit aangeboren immuunsysteem, de naam zegt het al, krijg je mee met de geboorte als een kant en klaar pakketje.
- Als dit nog niet genoeg is, komt de derde verdedigingslinie in actie. Dit komt wat trager op gang dan de tweede verdedigingslinie. Het moet worden opgebouwd en getraind. Het wordt dan ook wel het adaptieve immuunsysteem genoemd, of het verworven immuunsysteem. We ontwikkelen het in de loop van het leven door wat je meemaakt en meekrijgt van bacteriën en virussen. Als je een bepaalde infectie doormaakt, maakt dit adaptieve immuunsysteem antistoffen om diezelfde ziekteverwekker de volgende keer meteen te herkennen.
Waarom is het belangrijk dat je immuunsysteem alert en actief blijft?
Als je nooit ziek bent, lijkt dat mooi maar eigenlijk is het helemaal niet zo positief. Je kunt je die verdedigingslinies voorstellen als rijtjes met soldaten. Als de tweede linie geen werk heeft, vallen de soldaten in slaap. Als dan de derde verdedigingslinie in actie moet komen, kan dit problemen geven omdat het trager reageert. Daarom is het nog niet zo slecht om een keer een flinke griep te krijgen met 39 graden koorts. De ‘soldaten’ van de tweede verdedigingslinie blijven zo alert. Het is dan belangrijk om niet meteen de koorts te dempen met paracetamol omdat de koorts je immuunsysteem activeert. Het gaat dan stoffen aanmaken om de koorts naar beneden te brengen.
Druk druk druk
Het immuunsysteem heeft het erg druk. Bijvoorbeeld als je valt en je knie is kapot moet het vuil uit de wond onschadelijk worden gemaakt. Er ontstaat een ontsteking en dat is een gezonde reactie. Zo is het afweersysteem aan het werk om genezing te bewerkstelligen. Ook worden groeistoffen aangemaakt om de wond te genezen. Daarnaast heeft het immuunsysteem het ook druk met het onschadelijk maken van de schadelijke stoffen van de milieuverontreiniging die via de longen binnenkomen. Dat zijn triggers waardoor het immuunsysteem in actie komt. Je kunt hierbij ook denken aan pollen of andere allergieën die het immuunsysteem tot actie aanzetten. Als het immuunsysteem het té druk heeft, kan het gaan ontsporen.
Waardoor kan het immuunsysteem falen?
- Er zijn verschillende oorzaken waardoor het immuunsysteem de taken niet goed meer kan uitvoeren en gaat falen in de beschermende en verdedigende functies. Enkele van die oorzaken zijn:
Tekort aan bouwstoffen zoals aminozuren, vitamines en mineralen. Het immuunsysteem maakt gebruik van veel verschillende cellen, die bouwstoffen nodig hebben. Die kunnen we halen uit onze voeding, maar vaak is bijvoeding nodig in de vorm van supplementen. - Overbelasting van de slijmvliezen door bv pollen, waardoor hooikoorts ontstaat. Een goed functionerend immuunsysteem kan dit zelf aan. Als de darmen goed functioneren kunnen ze anti-histamines aanmaken, waardoor het de allergie de baas wordt. Maar als er teveel triggers binnenkomen, schiet het immuunsysteem tekort.
- Teveel intensieve topsport kan leiden tot een verzwakt immuunsysteem. Je ziet het in deze tijd bijvoorbeeld als energieke, fitte mensen die extreem veel aan sport doen, heel ziek worden door corona. Té intensieve kracht- en duurtraining belast het immuunsysteem teveel. Daardoor is er geen ruimte meer over om je te beschermen tegen ziekte, zoals corona. Een rondje wandelen of lichte sport is prima, dat stimuleert het immuunsysteem. Maar intensief trainen werkt tegengesteld.
- Storingen in hormoonregulatie. Een bekend voorbeeld is dat een verhoogd gehalte van het hormoon cortisol (door bijvoorbeeld stress) zorgt voor een lagere weerstand. Ook met het functioneren van het schildklierhormoon liggen er verbanden met het immuunsysteem. Alles moet in balans zijn in het lichaam, anders treden er op allerlei plaatsen verstoringen op in de samenwerking tussen alle systemen.
- Te weinige sociale interactie en eenzaamheid zorgen voor een zwakker immuunsysteem. Het is middels onderzoeken aangetoond dat door de emoties die eenzaamheid met zich meebrengen sommige immuuncellen minder actief worden. Anderzijds is het bewezen dat bevredigende sociale contacten een positieve invloed hebben op het immuunsysteem.
- Langdurige stress en zorgen maken het immuunsysteem kwetsbaarder. Het is zelfs zo dat angst voor ziekte (Covid 19 is nu actueel) een grotere bedreiging kan vormen dan het virus zelf.
- Een gebroken hart, liefdesverdriet of rouw zijn ook factoren die een aanslag doen op het immuunsysteem.
Welke voeding is belangrijk?
Uiteraard is ook voeding van groot belang voor het gezond houden van het immuunsysteem. Daarover is heel veel te vertellen. Heel algemeen gesproken zijn vooral de volgende stoffen van belang:
- Bouwstoffen, o.a. aminozuren. Hierdoor kun je glutathion aanmaken. Dit is een van de belangrijkste antioxidanten. De antioxidanten spelen een rol in de verdediging tegen ziekteverwekkers. Je lichaam maakt zelf glutathion aan als je voldoende aminozuren hebt. Asperges, de koning van de groenten, bevatten veel glutathion. Het heeft een ontgiftende werking en geven zodoende je immuunsysteem een boost. Ook heeft glutathion een beschermende functie voor de hersenen.
- Vitamine C heeft vele taken. Van oudsher is dit wel bekend als de ‘weerstandsvitamine’, hoewel het nog veel meer doet.
- Vitamine D speelt ook een belangrijke rol in de afweer. Het activeert bepaalde immuuncellen en werkt ontstekingsremmend.
- Zink is een belangrijk sporenelement dat een schakel vormt in heel veel processen in ons lichaam. Zo heeft het ook een rol in de productie, groei en functie van de witte bloedcellen, die zorgen voor het goed functioneren van het immuunsysteem. Ook werkt het ontstekingsremmend.
Vitamine C, D en zink worden wel ‘de 3 musketiers’ genoemd. Ze werken met elkaar samen om je immuunsysteem te boosten en je lichaam te beschermen tegen pathogenen. - Selenium is ook weer zo’n belangrijk sporenelement dat een klein maar onmisbaar radertje is in heel veel processen in ons lichaam, o.a. in de immuniteit. Je vindt het in groene bladgroenten. Helaas is de bodem, mede door de veranderende weersomstandigheden steeds meer verarmd, waardoor onze voeding minder selenium bevat. Ook als groente uit een kas komt, bevat de grond doorgaans minder selenium. Broccoli, in combinatie met warme tomaten, is een mooie bron van selenium, evenals paranoten. Toch is het vaak nodig om selenium te suppleren vanwege de verminderde voedingswaarde van veel producten.
Wat kun je zelf doen om het immuunsysteem te boosten?
Je hebt niet altijd op alle bovenstaande factoren invloed. Maar er is gelukkig veel wat je wél kunt doen om je immuunsysteem te stimuleren. Als je de onderstaande 5 tips toepast, gaat het immuunsysteem daar heel blij van worden. Beweging speelt een grote rol, niet te weinig en niet teveel. Twee keer per dag een half uur stevig doorwandelen is prima. Dan plezier maken, ook een belangrijke factor omdat positieve emoties reacties teweeg brengen die effect hebben op immuuncellen. Lachen is niet voor niets het beste medicijn. Sociale contacten hebben ook invloed op de activiteit van bepaalde immuuncellen, net zo goed als levensvreugde. Dat je weet waar je ’s morgens je bed voor uit komt. En tot slot koud afdouchen. Dat is een enorme boost voor je immuunsysteem. En het kost niets. Hooguit wat wilskracht de eerste keren maar daarna wil je het niet meer missen.
Nog veel meer
Uiteraard is er over het immuunsysteem nog veel meer te vertellen. Het is mega interessant maar dan wordt dit blog veel te lang. In mijn nieuwe online kennis- en motivatie jaarprogramma ‘365 dagen GEZOND(er) van Lijf en Leden’ komt het immuunsysteem zeer uitgebreid aan bod, samen met de darmen, de organen, de hormonen enz. enz. In dit programma doorkruisen we het hele lichaam van links naar rechts en van onder tot boven en weer terug. Hierin krijg je een jaar lang elke dag een mail met heel veel informatie, recepten en weetjes over allerlei aspecten van onze gezondheid. Met uiteraard geweldige tips hoe ook jij GEZOND(er) kunt worden en blijven van Lijf en Leden. Wil je daar méér informatie over? Alles wat je erover wilt weten, ontdek je hier.
Wil je meer lezen over vitamine C en D en het immuunsysteem?
https://www.deeetlijn.nl/coronavirus-en-12-gezonde-tips/
https://www.deeetlijn.nl/corona-en-vitamine-d/
https://www.deeetlijn.nl/vitamine-c-wat-je-teveel-binnenkrijgt-plas-je-weer-uit-was-dat-maar-waar/
Heb je vragen of wil je meer weten over De Eetlijn-methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl
