Olijven: super (on)gezond? Met veel tips om er lekker van te kunnen genieten!

Olijven, houd je ervan en denk je dat ze nog super gezond zijn ook? Helaas is dat lang niet altijd het geval. Lees dus vooral verder want als je deze mooie kleine vruchtjes graag wilt blijven eten, is het handig om te weten waar je op kunt letten als je ze koopt en eet. Dat ontdek je in dit blog.

Wat zijn olijven?

Olijven zijn de vruchten van de olijfboom. Ze behoren tot de steenvruchten. De olijfbomen familie heet Oleaceae. Het is een grote familie want er zijn wel 80 verschillende soorten. Ze groeien voornamelijk in de zogenaamde ‘oude’ landen, zoals Armenië tot Palestina en de gebieden rondom het oostelijke deel van de Middellandse Zee. Oorspronkelijk komen ze uit Azië en zijn later verspreid naar Zuid-Europa. De bomen kunnen honderden jaren oud worden. Ze houden van warme zomers en niet al te koude winters. De oogsttijd is in het late najaar. Ze groeien langzaam en zijn daarom niet goedkoop. Ze vormen de grondstof voor olijfolie.

Welke soorten zijn er?

Zoals gezegd bestaan er heel veel verschillende soorten. Grofweg kun je ze indelen in 3 hoofdgroepen:

De Spaanse, groene soort. Deze worden groen (onrijp) geplukt en daarna geconserveerd door middel van een chemisch bewerkingsproces.
De Californische. Deze zijn doorgaans gerijpt door oxidatie en daarna geconserveerd.
De Griekse. Die krijgen de kans om na te rijpen aan de boom. De beste manier van oogsten is om ze daarna met de hand te plukken. Vervolgens vindt er een fermentatieproces plaats dat ongeveer 6 maanden duurt. De Kalamata olijven zijn de grote, donkere, roodbruine of zwarte olijven. Met de hand geplukte, gefermenteerde Kalamata olijven zijn de allerbeste Griekse olijven. Als er nog een pit in zit en ze zien er gerimpeld uit, dan weet je eigenlijk zeker dat het natuurlijk gerijpte olijven zijn. Zelf vind ik deze olijven het lekkerst maar als je ze wilt verwerken tot een pesto of een smeerseltje, is het handig om olijven te nemen zonder pit.

Waar let je op als je ze koopt?

Goede exemplaren zijn niet goedkoop. In de supermarkt zal je doorgaans geen olijven van goede kwaliteit vinden. De hoge prijs heeft te maken met het handmatig plukken en het langdurige fermentatieproces. Een paar aspecten die van belang zijn als je de goede wilt kopen zijn de volgende:

De goedkope olijven in een potje (of soms zelfs in blik) zijn onrijp geplukt. Ze hebben, mede door de bewerking, allemaal dezelfde kleur. Ook hebben ze vaak een weeïge smaak.
Als je olijven koopt, kies dan bij voorkeur voor de biologische.
De beste variant (in een glazen pot) herken je doordat ze verschillende kleuren hebben: Groenig, bruinig, paarsachtig en zwart door elkaar.
Ze hebben een rijke en volle smaak.
Op de markt kun je soms bij Griekse of Turkse handelaren goede olijven kopen. Vraag dan altijd na of ze in de zon aan de boom nagerijpt en daarna gefermenteerd zijn. Op het etiket van potjes olijven kan iets staan over het rijpingsproces in de zon aan de boom.
Als je olijven koopt, kun je ze beter kopen mét pit dan zonder pit. Die smaken het lekkerst. Bovendien zijn die minder beschadigd dan ontpitte olijven en daardoor minder gevoelig voor schimmels.
Onthoud: goedkoop is duurkoop.

Hoe kun je olijven gebruiken?

Je kunt olijven op allerlei manieren eten. Ze hebben een heel speciale, zoute smaak. Ik noem een paar manieren om olijven te eten. Je kunt ze gebruiken als garnering over pizza’s en salades; daar voegen ze veel smaak aan toe. Als ingrediënt in een tapenade doen ze het super maar ook een pesto van olijven is niet te versmaden. En niet te vergeten als voor- of bijgerecht of als snack. Zo werden ze traditioneel altijd gegeten.

Zijn olijven gezond?

Op de vraag of olijven gezond zijn, is geen eenduidig ja of nee te zeggen. Er zijn er die supergezond zijn en er zijn er die super óngezond zijn. Om dat te begrijpen, ga ik even iets dieper in op het productieproces, waarover je ook hierboven al iets hebt kunnen lezen.

Wanneer zijn ze ongezond?

Er zijn verschillende redenen waarom ze ongezond kunnen zijn.

De meeste olijven worden onrijp geplukt. Ze zijn dan nog groen. Beter gezegd: ze worden onrijp uit de bomen geschud, geknuppeld of geharkt. Hierdoor kunnen ze beschadigd raken. Dit heeft oxidatie tot gevolg en dat beïnvloedt de gezondheidswaarde negatief.
Omdat ze altijd bitter zijn, moet er een bewerkingsproces plaatsvinden. Dit proces kost tijd en geld. Daarom wordt dit proces versneld door ze in een bad met caustic soda te leggen. Schrik niet: deze stof is ook bekend onder de namen natronloog en… gootsteenontstopper! Je begrijpt wel dat de olijven daar bepaald niet gezonder van worden.
Misschien reken je je rijk door dan maar zwarte olijven te kopen. Helaas is dit zeker geen garantie dat de olijf gezond is. De groene olijven kunnen zwart ‘geverfd’ worden door een chemisch proces waarbij het aanwezige ijzer onder hoge temperatuur gaat ‘roesten’. Hierbij ontstaat ook de stof acrylamide, wat zeer kankerverwekkend is. De Californische olijven ondergaan vaak dit proces.

Wanneer zijn ze dan wél gezond?

Er zijn gelukkig ook gezonde olijven. Dat zijn de (meestal Griekse) olijven, die in de zon aan de boom zijn nagerijpt. Wat belangrijk is, is dat ze met de hand geplukt zijn in plaats van met stokken uit de boom geslagen zijn. Daarnaast is een échte gezonde olijf op een natuurlijke wijze, langdurig gefermenteerd in een zoutbad waardoor de bittere smaak weg is. Dat proces duurt lang en in Nederland heeft de voedingsmiddelen industrie daar geen ’tijd’ voor want tijd is geld. In Griekenland nemen ze wel de tijd om de olijven langdurig op een natuurlijke manier te fermenteren. Wat tot slot belangrijk is, is dat ze geen synthetisch bewerkingsproces hebben ondergaan. Als aan al deze voorwaarden is voldaan, dan heb je supergezonde olijven te pakken die zelfs probiotische eigenschappen hebben, dat wil zeggen dat ze bijdragen aan herstel van de darmflora.

En olijfolie dan?

Over olijfolie is ook heel veel te vertellen. Het zou deze waardevolle olie tekort doen om dit in een paar zinnen te behandelen. Dat komt later. In ieder geval geldt voor gezonde olijfolie hetzelfde als voor de olijf zelf. de olijven die gebruikt worden moeten met zorg behandeld worden tijdens de rijping en oogst, om een zo laag mogelijk gehalte aan oliezuur in de olie te krijgen, liefst maximaal 0,3%.

Wat maakt olijven zo gezond?

Olijven hebben nogal wat gezondheidsbevorderende eigenschappen, als je tenminste de juiste te pakken hebt. Ik noem de belangrijkste:

Ze bevatten heel weinig koolhydraten. Daarmee passen ze prima in de EetLijn Methode, een koolhydraatbewuste leefstijl.
Er zitten veel vezels in, waarmee ze een goede darmwerking ondersteunen.
In olijven zitten belangrijke vitaminen, mineralen en spoorelementen zoals calcium, koper, ijzer vitamine A en E en kalium.
Ze zijn zeer rijk aan antioxidanten (o.a. quercetine), die verschillende functies hebben:
– Ze kunnen helpen om kanker te voorkomen. Het is niet voor niets dat de mensen in de landen rond de Middellandse Zee veel minder kanker hebben dan in die in Europese landen wonen. De stof die verantwoordelijk is voor het kankerremmende aspect zijn de fenolen. Dat zijn verbindingen die de groei van kankercellen vertragen.
– Antioxidanten dragen bij aan vermindering van ontstekingen.
Ze bevatten veel gezonde vetzuren. Het gaat hierbij om omega-3-6-9 in een gunstige verhouding. 10-15% bestaat uit omega-9. Dit is bevorderlijk voor een paar belangrijke gezondheidsaspecten:
– Een goede cholesterol huishouding
– De enkelvoudig onverzadigde vetten werken bloeddrukverlagend en helpen je hart gezond te houden.
– Ze kunnen helpen een gezond(er) gewicht te bereiken.
Olijven vormen door de fermentatie een natuurlijk probioticum, een perfect product voor de darmflora. Zoals ik wel vaker benoem: gezonde darmen zijn essentieel voor een goede algehele gezondheid.
Bepaalde stoffen in olijven bevorderen de botgezondheid.
Ze zijn goed voor een gezonde huid door de vitamine E en de antioxidanten.

Welke nadelen hebben olijven?

Hoe gezond ze ook zijn, ook aan olijven kleven een paar (kleine) nadelen:

Door het zoutbad bevatten ze veel natrium. Dat is dan weer iets minder gezond. Wanneer je er echter per keer 20 tot maximaal 50 gram van eet (en niet elke dag!) en verder Himalayazout gebruikt, hoef je daar niet bang voor te zijn.
Ze bevatten soms zware metalen en mineralen zoals kwik, borium, zwavel, tin en lithium. Dit zijn echter zeer kleine hoeveelheden. Toch betekent ook dit gegeven dat je je beter niet elke dag te buiten gaat aan olijven. Maar dat geldt voor alles, hoe gezond iets ook is!

Geniet dus er dus volop van maar mijn advies is wel om op zoek te gaan naar de echte, gefermenteerde, Griekse olijven. Daar doe je je lichaam en je gezondheid een ongekend groot plezier mee.

Heb je belangstelling voor een superieure olijfolie met een oliezuurgehalte van 0,3%? https://shop.deeetlijn.nl/product/olijfolie/