Pastinaak was vroeger een populair gewas en werd veel gegeten. Later werd hij verdrongen door de aardappel maar nu is hij weer aan een flinke opmars bezig. Tijd om meer te weten over deze vergeten groente.
Wat is pastinaak?
Pastinaak is een penwortel, wit-gelig van kleur. Hij wordt zo’n 20 cm lang. Qua vorm lijkt hij op de gewone wortel maar is daar geen familie van. Hij behoort tot de schermbloemigen, net als de knolselderij en venkel. Deze witte ‘wortel’ ligt altijd zonder blad in de winkel, omdat de stengels en het blad huidirritaties kunnen geven. Hij smaakt een beetje naar anijs en wat zoetig. Daardoor kun je hem prima in zowel hartige als zoete gerechten gebruiken. Daar kom ik hieronder op terug. Heb je regelmatig zoetbehoefte? Door pastinaak te eten kun je eraan toegeven zonder dat je grote hoeveelheden suiker binnenkrijgt. Zo kun je op een natuurlijke manier je zoetbehoefte afbouwen en onder de duim te houden.
Pastinaak vroeger en nu
De pastinaak wordt gerekend onder de ‘vergeten groente’, net als de snijbiet, koolraap, aardpeer en koolrabi. Vroeger aten de mensen deze groente heel vaak. In de loop van de tijd is hij vervangen door de aardappel. Een leuk weetje: in het originele recept van hutspot werd pastinaak gebruikt. Later viel men steeds vaker terug op de aardappel. Tegenwoordig wint de pastinaak juist weer aan populariteit omdat hij veel minder koolhydraten bevat dan aardappelen. Volgens de Middeleeuwse signatuurleer zegt de vorm van elk voedingsmiddel iets over zijn kracht. In dit geval een fallus: de pastinaak zou lustopwekkend zijn. In het verleden werd hij daarom aangeprezen: het was vanwege allerlei gevaren en de hoge kindersterfte belangrijk om veel nazaten te hebben en de pastinaak zou daaraan bijdragen. Of het klopt? Ik weet het niet want ik ben er nooit bij geweest ?.
Waar wordt deze groente geteeld?
Oorspronkelijk komt de pastinaak uit de landen rond de Middellandse zee, maar tegenwoordig worden ze ook in Nederland geteeld. Waarom zou je ze ver halen als ze dichtbij te koop zijn? Je kunt hem, ook biologisch, vaak in de supermarkt vinden.
Seizoengroente
Eigenlijk is pastinaak een wintergroente. Vroeger was het seizoen van september tot maart maar tegenwoordig zijn ze het hele jaar door verkrijgbaar. Dit is mogelijk mede door bewaartechnieken en koelhuizen. Je kunt hem ook zelf kweken maar pas dan op met de stengels en bladeren vanwege de eerder genoemde mogelijke huidirritaties.
Waar let je op als je hem koopt?
Als je pastinaak koopt, let er dan op dat ze hard en stevig aanvoelen. Koop hem het liefst biologisch, dan kun je ook de schil opeten. Je hoeft dan alleen de groeven even schoon te maken. Daarvoor kun je prima een schuursponsje gebruiken. Het is jammer om de schil weg te gooien, zoals in heel veel recepten staat. Pastinaak lijkt veel op wortelpeterselie. Toch zijn het heel verschillende groenten. Wortelpeterselie is kleiner. Soms liggen die ook met blad in de winkel. Dit blad kun je wél eten. Pastinaak en wortelpeterselie hebben ook een verschillende smaak. Bovendien bevat wortelpeterselie veel minder koolhydraten.
Hoe bewaar je pastinaak?
Hoewel pastinaak vaak in plastic verpakt zit, kun je hem beter in een papieren zak bewaren, liefst onderin de koelkast. Een papieren zak zorgt ervoor dat ze kunnen ademen en er geen schimmelvorming optreedt. In de koelkast zijn ze 1,5 a 2 weken houdbaar. Eventueel kun je hem, in blokjes of plakken gesneden, kort blancheren en invriezen. Als je hem te lang hebt laten liggen en hij is uitgedroogd, gooi hem dan niet weg: in soep of puree kun je hem nog prima gebruiken.
Hoe maak je hem klaar?
Je kunt pastinaak op veel verschillende manieren klaarmaken en eten.
- Je kunt hem rauw eten, door te raspen en er een salade mee te maken, à la sellerie- of waldorfsalade.
- Wat ook erg lekker is: snijd er schijfjes of frietjes van, besprenkel ze met een klein beetje olijfolie en bak ze in de Airfryer op 160 graden gedurende 20-30 minuten. Halverwege moet je ze dan even om husselen. Je kunt er op die manier zelfs chips van maken: snijd dan heel dunne schijfjes en houd de baktijd iets korter.
- Natuurlijk kun je ze ook koken en er puree van maken, samen met bloemkool.
- Of wat dacht van verwerken in een stoofschotel, roerbakken of verwerken in een soep?
- Een omelet met geraspte pastinaak is ook heerlijk als lunch.
- Omdat de pastinaak ook enigszins zoet is, leent hij zich ook prima voor een zoete cake. Je kunt dan geraspte pastinaak door het beslag doen.
Kortom: pastinaak is zeer veelzijdig te gebruiken. Experimenteer er maar eens mee.
Waarom is pastinaak zo gezond?
De pastinaak is heel gezond! Ik noem een paar aspecten daarvan.
- Hij bevat weinig calorieën, maar wel relatief veel koolhydraten. Ik kom daar hieronder nog op terug.
- Pastinaak bevat zeer veel vezels. Voor ongeveer de helft zijn dat oplosbare vezels (vooral inuline, wat werkt als voedsel voor je darmbacteriën) en voor de helft onoplosbare vezels. Die hebben een bulk-effect voor de ontlasting. Dit hoge vezelgehalte helpt mee om diabetes type 2 te voorkomen.
- Pastinaak bevat veel vitamines en mineralen
- Vitamine A (goed voor de ogen)
- Veel B-vitamines: B1, B2, B6, B11 en B12 (dé anti-stress vitamine bij uitstek)
- Foliumzuur (vitamine B11): is belangrijk voor en tijdens de zwangerschap om open ruggetje te voorkomen en voor een goede ontwikkeling van de foetus. Foliumzuur lijkt ook beschermend te zijn tegen dementie, hartziekten en botontkalking
- Heel veel vitamine C (goed voor hart en bloedvaten en het immuunsysteem)
- Vitamine K (wat samen met vitamine D het immuunsysteem een boost geeft, ook in de strijd tegen virussen)
- Mangaan (voor de botgezondheid; het is een hulpstof die meehelpt om enzymen te produceren die kraakbeen en botten gezond houden)
- Kalium (regulatie van de bloeddruk)
- Calcium, natrium, magnesium, fosfor, koper, ijzer en selenium (allemaal belangrijke stoffen voor allerlei lichaamsprocessen)
- Sterke antioxidanten (beschermen ons tegen de vrije radicalen die onze lichaamscellen kunnen beschadigen, ons ziek maken en ons natuurlijk verouderingsproces aanzienlijk versnellen).
- Folaten (zorgen voor hart en bloedvaten)
Wat zijn de voordelen van dit wortelvormige gewas?
Ik heb hierboven al een paar gezondheidsbevorderende eigenschappen genoemd. Daarnaast zijn er nog een paar specifieke aspecten van pastinaak.
- Pastinaak stimuleert de werking van de nieren. Zodoende helpt het om afvalstoffen uit te scheiden, zodanig dat mensen met reuma er vermindering van klachten door kunnen ervaren.
- Het kan helpen om je cholesterolgehalte weer in evenwicht te brengen, omdat het je gezonde cholesterol verhoogt en het slechte verlaagt.
- Door de oplosbare vezels bevordert pastinaak je darmgezondheid.
Heeft pastinaak ook nadelen?
Het zal al wel duidelijk zijn: pastinaak is supergezond! Toch zijn er een paar dingen waar je rekening mee moet houden als je pastinaak eet.
- Het heeft een heel hoge Glycemische Index (GI), nl. 97 (Ter vergelijking: wit brood heeft een GI van 96.) Dit betekent dat het je bloedsuikerspiegel zeer snel doet stijgen. Daarom is hij niet geschikt voor fase 1 van De EetLijn. Naarmate je meer eet van een product, hoe meer invloed zo’n hoge GI heeft. Als je bijvoorbeeld 150 gram pastinaak door een hele cake doet, zal dit effect nauwelijks te merken zijn. Maar als je een puree van alleen pastinaak eet, is dit wel degelijk iets om rekening mee te houden. Vetten, eiwitten en extra vezels erbij temperen het effect.
- Door de inuline (oplosbare vezels) kun je last krijgen van winderigheid. Als je niet gewend bent om pastinaak te eten, bouw het dan rustig op.
- Sommige mensen kunnen allergische reacties krijgen door het eten van pastinaak. Als je het niet eerder gegeten hebt, probeer het dan voorzichtig uit.
Laten de nadelen je echter niet weerhouden om lekker te genieten van pastinaak en zijn vele gezondheidsvoordelen!
Wil je meer weten over De EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar netttie.bom@deeetlijn.nl
Wil je meer lezen over B-vitamines en vitamine C?
https://www.deeetlijn.nl/vitamine-b-de-anti-stress-vitamine-bij-uitstek/
https://www.deeetlijn.nl/vitamine-c-wat-je-teveel-binnenkrijgt-plas-je-weer-uit-was-dat-maar-waar/
