Heb jij altijd een stabiel humeur of ben je een Jantje huilt, Jantje lacht? Misschien herken je het dat je goede humeur binnen een paar seconden tijd kan omslaan van vrolijk naar depri. Of wellicht ben jij iemand die dan probeert om je humeur weer op te krikken door suikerrijke voeding. Dat lijkt even te helpen, maar daarna… In dit blog ga ik in op wat stemmingswisselingen zijn, de oorzaken ervan en natuurlijk: wat je er zelf aan kunt doen. Dit blog is niet volledig. Ook geldt niet alles wat ik beschrijf voor iedereen. Er zitten veel kanten aan dit thema. Ik benoem de hoofdlijnen. Daarin verwerk ik ook wat ik ervaar in mijn praktijk.
Wat verstaan we onder stemmingswisselingen?
Je kunt een stemmingswisseling omschrijven als een verandering in je geestestoestand. Daarmee bedoel ik dat je in een korte periode hoogte- en dieptepunten in je stemming ervaart. Het ene moment voel je je gelukkig, vrolijk en positief. Vlak daarna voel je je somber en terneergeslagen. Daarbij weet je vaak de reden niet waarom je zo’n omslag hebt. Die ervaring van het heen en weer schieten van je emoties kan erg heftig voelen.
Is een stemmingswisseling een ziekte?
Iedereen heeft af en toe stemmingswisselingen. Dat hoort in zekere zin bij het leven. Echter, als je er vaak last van, kan dit wel leiden tot emotionele instabiliteit en zelfs ziekte, een stemmingsstoornis. De stemmingswisselingen zijn dan een symptoom van een aandoening.
Welke vormen van stemmingsproblemen zijn er?
Stemmingsproblemen kunnen verschillende vormen hebben. Ze kunnen in verschillende mate van ernst voorkomen. De bekendste zijn:
- Depressie. Hierbij voel je je gedurende langere tijd somber, je hebt weinig energie en geen zin in sociale contacten.
- Een variant van de depressie is een zgn. winterdepressie. Dit geeft dezelfde symptomen, waarbij het er vooral op lijkt dat lichamelijke factoren de oorzaak zijn, zoals een ontregeling van de interne klok door minder daglicht. Hierbij spelen o.a. melatonine en vitamine D een rol.
- Dysthyme stoornis. Hierbij ervaar je een langdurige depressie die vaak minder diep is dan een ‘gewone’ depressie. Je hebt weinig tot geen positieve momenten of ervaringen van vreugde. Dat maakt ook deze situatie zeer zwaar.
- Bipolaire stoornis (manisch depressieve stoornis). Er zijn periodes van extreme positiviteit, wat problemen oplevert (bijvoorbeeld door grote overschatting van eigen kunnen of extreem grote aankopen doen). Daarna volgt er een periode van diepe depressie.
- Borderline, waarbij de stemming in een paar minuten kan omslaan. Mensen met deze stoornis worden vaak als lastig en manipulatief ervaren vanwege deze schommelingen. Toch is het een serieuze aandoening die aandacht verdient.
Welke oorzaken van stemmingswisselingen zijn er?
We kunnen de oorzaken van stemmingswisselingen globaal in 3 groepen verdelen:
- Lichamelijke oorzaken. Je kunt hierbij denken aan:
– Veranderingen in of ontregeling van hormoonspiegels, zoals tijdens puberteit, zwangerschap en borstvoeding, rond de geboorte (denk aan ‘kraamvrouwentranen’ en postnatale depressie), menstruatie en overgang.
– Effecten van cafeïne en suiker. Sommige mensen worden angstig van koffie. Suiker zorgt er vaak voor dat je je even wat beter voelt, maar daarna krijg je juist weer een domper.
– Onvoldoende slaap of slaapkwaliteit
– Ziekten of aandoeningen zoals fibromyalgie die je eerder prikkelbaar maken
– Bijwerkingen van medicijnen (bijvoorbeeld bèta-blokkers of corticosteroïden)
– Erfelijkheid. In sommige families komt meer emotionele instabiliteit voor dan in andere families. Dit kan echter ook met voeding en leefstijl te maken hebben. - Psychisch
– Trauma’s in het heden of verleden
– Intergenerationele trauma’s. Soms worden trauma’s van de ene naar de andere generatie onbewust overgedragen. - Stress
– Overlijden van een naaste, verdriet en rouw. Dat je rouwt na het overlijden van een geliefde is compleet normaal, maar kan wel zorgen voor stemmingswisselingen.
– Zorgen, spanningen en langdurig onder druk staan.
– Hoogsensitieve mensen zijn een stuk gevoeliger voor stemmingswisselingen. Dit komt doordat zij gedurende de dag veel meer prikkels ervaren dan anderen. Het komt zelfs vaak voor dat zij de somberheid van anderen onbewust overnemen. Ze ervaren emoties sterker dan anderen. Dit zorgt ervoor dat ze vaak ook meer stemmingswisselingen zullen ervaren.
– ADHD kan ook gepaard gaan met stemmingswisselingen.
Wat zijn de gevolgen van stemmingswisselingen?
Als je af en toe last hebt van stemmingswisselingen is er niet zoveel aan de hand. Echter, als je er vaak last van hebt, kan het wel degelijk een moeilijke situatie opleveren. Enkele mogelijke gevolgen zijn:
- Sociaal isolement doordat je nergens meer zin in hebt en jezelf terugtrekt.
- Je kunt in een nog groter isolement komen door het onbegrip van anderen. Het is voor de omgeving vaak moeilijk om langdurig naast iemand te staan die somber is. In die zin is het eenvoudiger als je je been breekt: dat is zichtbaar en is na enige tijd weer over.
- Problemen op het werk
- Een vicieuze cirkel door de bovengenoemde gevolgen, omdat het steeds uitzichtlozer wordt.
Wat kun je zelf doen tegen stemmingswisselingen?
Gelukkig staan we niet met lege handen als het gaat om stemmingswisselingen. Er is veel wat je kunt doen om ze te voorkomen en om eraf te komen. Helaas is dit alles niet altijd voor iedereen voldoende. Soms is therapie echt nodig. Soms is zelfs medicatie nodig. Dit kan echter veel nare bijwerkingen hebben. Daarom is het de moeite waard om eerst met leefstijl en voeding alles te doen wat je kunt.
Welke leefstijltips zijn er?
Ik neem het begrip leefstijl heel breed. Want er is op verschillende fronten veel wat je kunt doen op het vlak van leefgewoontes.
- Erkennen dat je stemmingswisselingen hebt. Accepteer ze in de zin van ‘het is zoals het nu is’. Als je je ertegen verzet, wordt het vaak nog erger.
- Praat erover met je naasten. Delen is helen. Erover praten betekent niet dat je samenvalt met je somberheid: er is een verschil tussen hebben en zijn.
- Zorg voor voldoende nachtrust, liefst 8 uur waarvan 5 uur ononderbroken. Slaap zorgt voor herstel van lichaam en geest.
- Probeer ontspanning te vinden op een manier die bij je past.
- Beweeg voldoende. Door beweging maak je ook weer dopamine aan, wat kan zorgen voor een beter humeur. Buiten wandelen kan wonderen doen. Ook helpt beweging bij het reguleren van onze emoties. Het is niet voor niets dat er tegenwoordig ook running therapie en wandelgroepen als therapie worden aangeboden.
- Vermijd stress of leer beter met stress omgaan. Mindfulness en ademhalingsoefeningen kunnen daarbij zeer helpend zijn.
- Zorg voor regelmaat en structuur. Vroeger hoorde je vaak dat rust, reinheid en regelmaat belangrijk zijn in het leven. Dat was zo gek nog niet, zeker niet als je last hebt van stemmingswisselingen. Denk dan aan een regelmatig dagritme, voldoende slaap en goede zelfzorg. Je dag indelen in kleine stukjes met overzichtelijke taken kan daarbij ook helpend zijn.
- Schrijven over hoe je je voelt is voor sommige mensen een remedie. Dagelijks een stukje schrijven kan helpen je gedachten en emoties te ordenen, zodat er ruimte in je hoofd komt.
Wat kun je doen met voeding?
Natuurlijk is er ook met voeding veel te doen om stemmingswisselingen te voorkomen en te reguleren. Voeding kan zelfs de oorzaak zijn van stemmingswisselingen! De volgende aspecten zijn belangrijk.
- In het algemeen: pure, onbewerkte voeding die een lage glycemische index heeft, dus koolhydraatbewust is. Daarbij zijn ook voldoende vezels en gezonde vetten belangrijk. Dat is de voeding waar De EetLijn Methode voor staat. Het zorgt ervoor dat ook je hormonen in bedwang blijven.
- Zorg voor een stabiele bloedsuikerspiegel. Als je bloedsuikerspiegel schommelt, schommelen je emoties vaak ook. Suiker zorgt even voor een dopamine-kick, zodat je je iets beter voelt. Daarna daalt je stemming pijlsnel, waardoor je weer en nog meer behoefte aan suiker krijgt. Zorg dus voor gezonde langzame koolhydraten in je voeding.
- Zorg goed voor je darmen. In je darmen worden veel neurotransmitters aangemaakt. Dat zijn de boodschapperstoffen voor de prikkeloverdracht in de hersenen. Die zorgen o.a. bij het reguleren van onze emoties. De hersenen en de darmen communiceren met elkaar. Dit heet de hersen-darmas. Als je darmen gezond zijn, is de kans groter dat ook je hersenen goed functioneren en dat je dus meer emotionele stabiliteit ervaart. Gezonde darmen kunnen ook meer voedingsstoffen opnemen.
Welke producten kunnen bijdragen aan een goede stemming?
Misschien vraag je je inmiddels af wat je dan concreet kunt eten om een goede stemming en emotionele stabiliteit te bevorderen. O.a. de volgende producten kunnen je daarbij helpen:
- Pure rauwe biologische cacao o.a. vanwege de antioxidanten, magnesium en fenylalanine (een stof die in het lichaam omgezet wordt in dopamine).
- Gefermenteerde producten zoals kefir, yoghurt en zuurkool vanwege de probiotische werking. Dit hoort bij goed zorgen voor je darmen. Let op: niet alle gefermenteerde producten zijn probiotisch, zoals bier, brood en wijn).
- Zorg voor gezonde vetten, vooral omega 3 in bijvoorbeeld vette vis.
- Bananen zorgen voor vitamine b6 en tryptofaan (dat een voorloperstof is van melatonine en serotonine). Kies liefst wel voor groene bananen omdat die minder suiker bevatten en meer resistent zetmeel. Als je een rijpere banaan hebt, kun je er een plak kaas bij eten om de suikerpiek wat op te vangen.
- Haver zorgt voor vezels en wat ijzer.
- Echte bosbessen (die dus donkerpaars zijn van binnen) bevatten anthocyanen (een bepaalde groep antioxidanten) die kunnen helpen om het risico op depressie te verkleinen.
- Noten en zaden bevatten veel tryptofaan, zink en selenium. Zo ondersteunen ze de hersenfunctie, waardoor er minder kans op depressie is.
- Koffie kan opwekkend werken, niet alleen door cafeïne maar ook door het stofje chlorogeenzuur. Het is uitproberen of koffie voor jou positief of negatief werkt. Je kunt ook biologische cafeïnevrije koffie proberen. Dat bevat de genoemde stof ook. Kies wel absoluut voor biologische cafeïnevrije koffie, omdat de niet biologische door het chemische proces zeer veel acrylamide bevat. Chlorogeenzuur komt ook voor in zonnebloempitten en cacao.
Welke supplementen kun je gebruiken?
Voeding en leefstijl vormen altijd de basis voor je gezondheid. De EetLijn Methode voorziet in een prima manier om jezelf gezond(er) te eten. Als dit niet voldoende is vanwege specifieke gezondheidsuitdagingen, zijn er enkele supplementen die je als aanvulling kunt gebruiken. Slik echter niet zomaar wat. Advies van een deskundig orthomoleculair therapeut is in veel gevallen wenselijk. Zeker als het gaat om specifieke supplementen tegen stemmingsproblemen. Je kunt denken aan de volgende supplementen:
- Hoge dosis Omega 3. Van de omega 3 van De EetLijn 2×2 capsules per dag.
- B vitamines als complex
- Vitamine D3. Dit zit ook in de omega 3 van De EetLijn.
- Aminozuren Complex van De EetLijn. Dit bevat tryptofaan die met Dubbel M (multivitamine) omgezet wordt in melatonine (slaaphormoon) en serotonine (gelukshormoon)
- Magnesium in de vorm van citraat, bisglycinaat of tauraat.
- St. Janskruid
- Saffraan
- Rhodiola
- 5-http
Deze laatste 4 zijn specifieke supplementen die niet tegelijk gebruikt kunnen worden met reguliere medicatie (psychofarmaca). Vraag dus altijd advies als je deze wilt gaan gebruiken!
Stemmingswisselingen kunnen erg vervelend zijn en een grote impact op je leven hebben. Maar gelukkig is er veel wat je zelf kunt doen om ze te voorkomen en soms zelfs terug te dringen. Als je het lastig vindt om de genoemde tips zelf toe te passen, kan de EetLijn Methode een uitkomst zijn. Je krijgt dan persoonlijke begeleiding en je hoeft dan zelf het wiel niet uit te vinden. Menige EetLijn Cliënt is door het volgen van de EetLijn Methode (een traject onder begeleiding van 3 of 6 maanden) van stemmingswisselingen af gekomen. Wil je daar meer over weten? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl. Ik breng je dan in contact met een coach bij jou in de buurt.
