Vanille, je komt het in de recepten van De EetLijn regelmatig tegen. Maar wat is het nu eigenlijk? En waarom is het zo kostbaar? Dat ga je ontdekken in dit blogbericht!
Wat is vanille?
Vanille is het merg uit de peulen van de vanille orchidee. Botanisch gezien zijn het geen peulen, maar bessen. Aan het eind van de peul heeft de bloem gebloeid. Als je de peulen, de vanillestokjes, opensnijdt, kun je het merg eruit schrapen. Dat is het vanillepoeder.
Wat is de oorsprong van vanille en welke soorten zijn er?
Oorspronkelijk komt vanille uit Mexico. Het was daar al lang voor de tijd van Columbus bekend. Later is men de vanille-orchidee ook in Europa en de koloniale gebieden gaan kweken. In eerste instantie was dit geen succes: de planten droegen geen vrucht. De ontdekking dat de vanille-orchidee bestoven wordt door een bepaalde bijensoort, die in Europa niet voorkwam, zorgde ervoor dat de kwekers de bloemen met de hand gingen bestuiven. Met succes. Er zijn verschillende soorten vanille. De vanille Bourbon is favoriet. Het staat bekend als de meest geurige, beste kwaliteit. Het is afkomstig uit Madagaskar. Ook de vanille uit Tahiti en Mexico zijn bekend. Het is zowel in een biologische als een niet biologische variant verkrijgbaar. De biologische is bijna 3x zo duur als de niet biologische. En dan te weten dat het toch al niet goedkoop is…
Waarom is het zo kostbaar?
Er zijn verschillende redenen waarom het zo’n kostbaar product is. Ze noemen het wel het ‘zwarte goud’. Het is niet het aller kostbaarste ‘kruid’ ter wereld, dat is saffraan, maar vanille komt op de tweede plek. Ik noem een paar factoren die een rol spelen:
- De vraag is groter dan het aanbod. Dat maakt het tot een schaars artikel, wat de prijs opdrijft.
- Enkele jaren geleden is de oogst mislukt. Ook dat zorgt ervoor dat het duurder wordt.
- Het bestuiven van de bloemen is een handmatig proces. De vanille-orchideeën worden met de hand bestoven. Dat is een zeer arbeidsintensief proces.
Als je vanillestokjes koopt, denk je misschien goedkoper uit te zijn want die prijs ligt bij de supermarkt momenteel (nov. 2021) rond de 3 euro. Dit is echter maar schijn. Uit 1 vanillestokje haal je ongeveer 1 tl poeder. Uit een potje uit de webshop van De EetLijn (op dit moment € 13,95) haal je plm. 25 tl, dus omgerekend zou een potje 75 euro moeten kosten. Dat zou 25x zo duur zijn als vanillestokjes. Gelukkig is de prijs van een potje geen € 75,00 maar € 13,95. Dat scheelt een slok op een borrel! ?
Dan maar de synthetische variant?
Omdat het zo kostbaar is en de vraag groter is dan het aanbod, wordt er veel synthetische vanille gemaakt. De smaakstof vanilline, die in de stokjes zit, wordt synthetisch nagemaakt. Ook het synthetische ethylvanilline, wat een nog veel sterkere smaak heeft, wordt gebruikt. Echter, dit is in elkaar geknutseld en heeft met de echte vanille niets te maken. Bovendien zijn er meestal allerlei (schadelijke) kleurstoffen en suiker aan toegevoegd. Denk maar aan de kleine flesjes vanille essence (of vanille aroma) in de supermarkt. In levensmiddelen zit vrijwel altijd synthetische vanille vanwege het kostenaspect.
Hoe verwerken ze de peulen?
De ‘vanillepeulen’ worden onrijp geplukt. Ze zijn dan nog niet voor consumptie geschikt. Eerst worden ze vochtig verhit. Daarna worden ze langzaam gedroogd waardoor een fermentatieproces op gang komt. De onrijpe vruchten hebben geen aroma, maar door het fermentatieproces veranderen de peulen in glimmend zwarte vanillestokje met een ongelofelijk lekkere geur. Het is de stof vanilline die dan vrijkomt. Je kunt het stokje opensnijden met een scherp mes. In het midden zit het vanillemerg; dat kun je eruit schrapen en in recepten gebruiken.
Het is een afrodisiacum
Zoals ook aan verschillende andere geuren worden aan vanille specifieke eigenschappen toegeschreven. Vanille is een afrodisiacum: het schijnt de geslachtsdrift op te wekken. De oude Maya´s waren reeds op de hoogte van deze eigenschap. Ze maakten een drank op basis van vanille. Voor deze drank gebruikten de Maya´s waarschijnlijk cacao, honing en vanille, wellicht aangevuld met een paar andere kruiden zoals rode peper. Als basis gebruikte men geen melk maar water. Het woord afrodisiacum komt van de naam van de godin Aphrodite. Zij was de koningin van de schoonheid, liefde en vruchtbaarheid. Een parfum met vanillegeur wordt daarom vaak op Valentijnsdag cadeau gegeven.
In welke vormen is het te koop?
Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, is vanille te koop in de vorm van stokjes en poeder in potje. Dat zijn de zuivere vormen van vanille. Daarnaast is er veel synthetische ‘rommel’ met de naam vanille. Vooral vanille aroma kun je maar beter in de winkel laten staan. Vanille essence is meestal synthetisch gemaakt. Vanille extract kan synthetisch zijn, maar het kan ook worden gemaakt door vanillestokjes een tijdje te bewaren in een fles met wodka of andere sterke drank. Als je toch liever vanille essence dan poeder koopt, check dan altijd het etiket om te zien wat je koopt. Dan is er ook nog vanille pasta. Dit is vanille essence, verrijkt met vanillepoeder. Ook hiervoor geldt: check de ingrediënten (o.a. op toegevoegde suiker)!
Is vanille gezond?
Vanille bevat geen indrukwekkende gezondheidsbevorderende eigenschappen. Toch bevat het wel veel mineralen, al krijg je natuurlijk maar heel weinig per keer binnen. Maar alle beetjes helpen!
Dat geldt ook voor de sterke antioxidantwerking. Een Indiaas onderzoek laat zien dat vanille mogelijk ook antibacteriële eigenschappen heeft. Hiernaar moet nog meer onderzoek gedaan worden.
Hoe kun je vanille gebruiken?
- Vanille kun je aantreffen in tabak en, zoals gezegd, in parfum.
- Het meest wordt vanille gebruikt als smaakmaker in levensmiddelen, zoals koekjes, gebak en ijs.
- Je kunt ook je eigen ‘vanillesuiker’ maken. Suiker gebruiken we niet in De Eetlijn, daarom bedoel ik erythritol. Als je een pot erythritol hebt en je stopt daar ongeveer gedurende een week een vanillestokje in, dan neemt de erythritol de vanille smaak aan en heb je zelfgemaakte ‘vanillesuiker’.
- Voor het gebruik is het goed te weten dat ½ tl vanillepoeder qua hoeveelheid het merg van 1 vanillestokje vervangt. Zie je ergens in een recept als ingrediënt ‘1 zakje vanillesuiker’, dan kun je dat vervangen door 2 el van je huisgemaakte ‘vanillesuiker’.
- Een stukje van een stokje in je koffie maakt je koffie ongelofelijk lekker en zacht van smaak.
- Vanillepoeder heeft de bijzondere eigenschap dat het de smaak van suiker versterkt. Je hebt door het gebruik van Bourbon vanillepoeder dus minder suiker nodig.
Gebruik je vanille nog niet in de keuken? Probeer het eens uit! Je kunt het kopen in de webshop: https://shop.deeetlijn.nl/product/vanille-poeder-bourbon-30-g/
Wil je meer lezen over kaneel, een andere smaakmaker in de keuken? https://www.deeetlijn.nl/kaneel-en-23-redenen-om-het-regelmatig-te-gebruiken/
Wil je meer weten over De EetLijn Methode waarmee je je gezondheid in korte tijd enorm kunt verbeteren? En waardoor je weer gaat bruisen van energie? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl
