Voedselverspilling is een groot probleem. Er wordt ontzettend veel voedsel weg gegooid. Anderzijds is er zoveel honger in de wereld… Wist je dat de gemiddelde Nederlander dagelijks ongeveer 100 gram voedsel in de afvalbak gooit? Misschien zeg jij nu: ‘Ik niet!!!’ Maar wat denk je van de schillen van uien en knoflook? Het blad van radijs? Het kroontje van de aardbeien? Blad van frambozen? In dit blog vertel ik je meer over het voorkomen van verspilling en het onnodig weggooien van de eetbare delen van groente en fruit.
Wat is voedselverspilling en welke gevolgen heeft het?
Onder voedselverspilling verstaan we het niet opeten of opdrinken van voedsel dat daarvoor bestemd is of dat te gebruiken is in je gerechten. Naast het schrijnend contrast met de problemen rond voldoende voedsel voor iedereen heeft het verspillen van voedsel nog meer gevolgen. Het meest voor de hand liggende is dat het economische gevolgen heeft: het geld voor alles wat je weggooit had je ook op een ander manier kunnen besteden. Ook zorgt weggegooid voedsel voor extra CO2 uitstoot. Voor het milieu is voedsel weggooien dus ook geen goed idee.
Wat leren onderzoeken ons over de omvang van voedselverspilling?
Er zijn verschillende onderzoeken gedaan met betrekking tot voedselverspilling. Eén van die onderzoeken wees uit dat we in Nederland 800 miljoen kilo voedsel per jaar weggooien, waarvan 1/3 bestaat uit botjes en schillen. Bij de rest gaat het om voedselresten die je gewoon kunt eten. Uit een ander onderzoek bleek dat we gemiddeld 100 g per dag aan voedsel weggooien. Dat komt neer op zo’n 40 kilo per jaar! Probeer dat eens te visualiseren… Je zult ervan schrikken! In geld uitgedrukt gaat het om ruim 120 euro per jaar.
Op welke manieren kun je voedsel verspillen?
Er zijn heel veel manieren waarop je voedsel kunt verspillen. Hoewel we niet overal invloed op hebben, is er toch veel waar we wél wat aan kunnen doen. Verderop geef ik je daarvoor tips. Eerst een aantal manieren waarop voedsel verspild kan worden. Misschien staan er aspecten bij waar je nog niet aan gedacht had.
- Soms rot het voedsel op het land door bijvoorbeeld teveel regen, waardoor het niet geoogst kan worden. Ook kan het gebeuren dat de oogst mislukt. Er is dan vaak nog wel een kleine hoeveelheid van een product, maar van mindere (niet verkoopbare) kwaliteit.
- Als voedsel vanaf het land naar de veiling te lang onderweg is, kan de kwaliteit achteruit gaan. Dat leidt tot afkeuring. Vaak is het nog prima te eten, maar als het ook nog naar de winkels gebracht moet worden, is het niet meer verkoopbaar.
- Veel groente en fruit wordt op de veiling ‘doorgedraaid’ (afgekeurd) als de prijs te laag is. Dit heeft vaak met contracten tussen producent, veiling en distributeurs te maken. Het gaat om vele tonnen prima groente en fruit per jaar.
- Voedsel dat over de datum raakt zowel in de supermarkt als thuis. Supermarkten geven producten niet gratis weg omdat ze dan niet genoeg verdienen. Zelfs zwervers mogen het niet uit afvalbakken ophalen. Wel verkopen supermarkten tegenwoordig producten die tegen of op de houdbaarheidsdatum zijn met korting. Het is goed om hierbij het onderscheid te benoemen tussen de verschillende aanduidingen met betrekking tot houdbaarheid:
– THT (Tenminste Houdbaar Tot) staat op lang houdbare producten. Deze datum hoef je niet heel strikt te hanteren. Meestal is zo’n product nog lang na die datum te gebruiken, maar het mag officieel niet meer verkocht worden.
– TGT (Te Gebruiken Tot) staat op kort houdbare producten, zoals vlees, vis en zuivel. Die datum kun je beter niet negeren, al zijn ook die producten vaak nog wel iets langer te gebruiken. Gebruik in ieder geval je ogen en neus. Maar niet alle bacteriën kun je zien of ruiken. Pas dus wel op en neem bij twijfel geen risico. - In de horeca gaat veel wat overblijft op de borden of in de keuken de kliko in. Sinds 2019 mag dit overgebleven voedsel zelfs niet meer naar de varkens vanwege veiligheid voor de varkens.
- Het gebeurt steeds vaker dat hele partijen producten teruggehaald worden uit de schappen van supermarkten omdat er ergens op de wereld bijvoorbeeld een stukje plastic gevonden is.
- Soms gooien we teveel klaargemaakt eten weg. Mealpreppen kan dan uitkomst bieden.
- Restjes die je, heel goed bedoeld had willen bewaren in de koelkast maar die aan je aandacht ontsnapt zijn en die alsnog bederven in de koelkast, dragen ook bij aan voedselverspilling.
- We eten niet alles van de hele plant. Dat is de grootste voedselverspiller waar nog veel winst te behalen is.
Welke tips tegen voedselverspilling zijn er?
Gelukkig is er veel te doen tegen voedselverspilling. Ik geef je een aantal tips.
- In bloemkoolpuree kun je heel goed ook het blad gebruiken. Zo heb je minder bloemkool nodig.
- Koop ook groente en fruit dat tegen de houdbaarheidsdatum is. Vaak gaat het om verpakte groenten. Daar zit weliswaar wel plastic omheen, maar anders gaat het weg. Let hierbij wel op dat je het echt gebruikt. Dit soort producten kun je ook meteen invriezen.
- Groenten met minder mooie plekjes kun je verwerken in de soep.
- Koop ook de ‘buitenbeentjes’: kromme komkommers, pompoenen met pukkels of andere afwijkend gevormde producten.
- Koop niet meer dan je nodig hebt en niet in bulk behalve als je het ook werkelijk gebruikt.
- Check je kasten en vriezer voordat je boodschappen gaat doen om onnodige aankopen te voorkomen.
- Vries restjes in en ga met meal preppen aan de slag, zie ook dit blog: https://www.deeetlijn.nl/mealpreppen-gezond-handig-en-voordelig-met-16-praktische-tips-om-het-nog-makkelijker-te-maken/
- Bewaar voedsel op de juiste manier. Sommige producten kun je beter niet in de koelkast bewaren, zoals bijvoorbeeld komkommer, tomaat, knoflook, uien, aardappelen en ananas.
- Brood (het meest weggegooide product) kun je het beste meteen in de vriezer bewaren. Van eventueel oud brood kun je wentelteefjes of een tosti maken. EetLijn Brood kun je wel een paar dagen in de koelkast bewaren, of natuurlijk in de diepvries.
- Van botten van haas, kip of rund kun je een uiterst gezonde bouillon trekken.
- Houd de regel aan van ‘First in first out’, ook in koelkast. Zet nieuwe restjes achteraan of vries ze meteen in voor later. Laat ze in de koelkast ontdooien. Dat scheelt weer energie.
- Eet regelmatig je koelkast helemaal leeg. Soms ligt er nog wel voor 3 dagen, al denk je dat je niets meer in huis hebt. Wees creatief met restjes. Zo ontdek je soms de lekkerste combinaties!
- Bewaar rijp en onrijp fruit gescheiden. Sommige fruitsoorten, zoals bananen en appels, scheiden het gas ethyleen af. Dit laat andere ander fruit dat je juist wilt bewaren ook sneller rijpen.
- Als je teveel bananen hebt, maak dan bananenbrood en bewaar het in de vriezer.
- Vraag in restaurant om een doggy bag als je je bord niet leeg eet.
Met welk ‘afval’ kun je nog iets doen?
Ik noemde al dat we vaak niet alles van de hele plant eten. Daar is nog veel winst in te behalen. Let er wel op dat je in ieder geval kiest voor biologische producten bij de ‘dirty dozen’ (de meest bespoten producten). Ik geef je een aantal ideeën:
- Kroontjes van aardbeien smaken als spinazie en zijn prima te gebruiken. Oudere blaadjes zijn soms wat taai, maar door een smoothie kun je ze goed verwerken.
- Het loof van wortelen kun je fijn snijden en door een salade verwerken. Of maak er pesto van met bijvoorbeeld pijnboompitten, olijfolie, citroensap en kruiden. Dat kun je weer gebruiken als basis voor een dressing of in een pasta pesto.
- De schillen van kiwi’s kun je gewoon opeten. De groene zijn vaak wat harig maar in een smoothie proef je daar niets van. De gele zijn wat gladder.
- Klokhuizen van appels zijn ook prima te eten. Neem dan wel biologische appels!
- Snijd de stengels van andijvie in kleine stukjes en doe ze door een salade. Als ze te hard zijn, kun je ze even voorkoken en meteen koelen in ijskoud water. Dit klinkt misschien bewerkelijk, maar als je anders geen eten hebt, wil je wel.
- Pitten en draden van pompoen hoef je niet weg te gooien. De draden zijn goed voor in de soep, de pitten kun je in de airfryer bakken als snack.
- Schillen van uien en knoflook kun je drogen in de restwarmte van de oven als je bijv. een ovenschotel maakt of een ander baksel. Daarna vermalen tot poeder. Dit levert,. samen met wat Himalayazout, een krachtige en gezonde smaakmaker op voor soepen, sauzen, stoofschotels etc.
- De schil van watermeloen kun je raspen en in een salade verwerken of in stukjes fermenteren en daar gelei van maken.
- Het blad van radijsjes is heerlijk door een salade of zelfs om een aparte salade van te maken. Loof van rode bieten kun je door een salade doen of eten als spinazie.
- Rasp de schil van citrusvruchten en bewaar dit in porties in de vriezer. Eet dan de vrucht wel zelfde dag omdat hij anders uitdroogt en keihard wordt.
- Van aspergeschillen kun je een heerlijke bouillon maken.
- Er zijn veel groente- en fruitsoorten die je zelf eenvoudig weer verder kunt kweken en vervolgens poten dan wel meteen oogsten, zoals lente-uitjes, wortelen, basilicum, munt, ananas, bleekselderij. Als je op internet zoekt op ‘kweken met restjes groenten’ vind je instructies.
Voedselverspilling is wellicht niet helemaal te voorkomen omdat we niet overal zelf invloed op hebben. Toch is er heel veel waar je wél zelf iets aan kunt doen. Doe je voordeel met de tips uit dit blog!
