Voorgesneden en voorverpakte groente: gezond gemak of kun je het beter vermijden?

Voorgesneden en voorverpakte groente, kan dat schadelijk zijn voor de gezondheid of is het juist een goede keuze? Wat zijn de voor-en nadelen? In dit blog bekijk ik voorgesneden en voorverpakte groente van verschillende kanten.

Wat verstaan we onder voorgesneden en voorverpakte voeding?

Tegenwoordig is voorverpakte voeding niet meer weg te denken uit de schappen van de supermarkt. Dit kan allerlei voeding betreffen, zoals groente, fruit, vlees, vis en kaas. Als het gaat over voorverpakte voeding bedoel ik in dit blog verse groente die in de fabriek voorgesneden en/of voorverpakt is. Het gaat hier niet om diepvriesgroente of blikken en potten.

Waarom worden groenten gesneden en/of verpakt?

Vroeger lag de groente vooral onverpakt in de winkel. Dan komt de vraag op waarom voedsel eigenlijk verpakt wordt. Daar zijn verschillende redenen voor. Een belangrijke factor daarbij is dat het tegenwoordig best een tijd duurt voordat de groente van het land op je bord ligt. Daar zitten nu veel meer stappen tussen dan vroeger, al zijn er steeds meer initiatieven om groenten weer snel(ler) bij de consument te krijgen. Denk ook aan de volgende redenen voor het verpakken van groenten:

1. Zonder verpakking is sommige groente, zoals veldsla, niet mee te nemen. Of je moet je eigen zakje meenemen. Bij de groenteboer zijn er wel veel meer niet verpakte groenten.
2. Verpakking heeft een beschermende functie.
3. ’t Is hygiënisch: er zit niemand met zijn of haar handen aan.
4. Door verpakking worden groenten langer houdbaar.
5. Verpakking gaat voedselverspilling tegen. Het zijn schokkende cijfers: 1/3 wordt weggegooid! Deze voedselverspilling zorgt voor meer gebruik van brandstof, omdat al die groente wel eerst naar de winkels vervoerd is via verschillende tussenstations. Overigens zitten er aan verspilling meer aspecten: zo weten veel mensen niet dat je bijvoorbeeld blad van bloemkool en radijs prima kunt eten en dat je pompoen niet hoeft te schillen.
6. Door verpakking is de groente langer houdbaar.
7. De laatste tijd zie je in de supermarkt dat veel biologische groente verpakt is (bijvoorbeeld komkommer, paprika, aubergine). Dit is om onderscheid te maken met de reguliere variant.

Welke soorten verpakkingen zijn er?

Je kunt voorgesneden en voorverpakte groente tegenkomen in verschillende verpakkingen:

• De meeste verpakkingen zijn van plastic: het is goedkoop, zacht en beschadigt voedsel niet. Maar er zitten ook nadelen aan:
  * Het draagt bij aan de afvalberg en is zodoende belastend voor het milieu. Weliswaar bestaan er ook milieuvriendelijke(r) plasticsoorten, maar dit is zeker nog geen gemeengoed.
  * Plastic verpakkingen kunnen zorgen voor zwerfvuil.
  * Uiteindelijk dragen plastic verpakkingen ook bij aan microplastics die overal aangetroffen worden, ook in ons lichaam.
• Vacuüm verpakte voeding. Deze methode gaat voedselbederf niet tegen, maar vertraagt het wel. Het is dus geen alternatief voor steriliseren. Ook bij vacuüm verpakte voeding is het belangrijk om de houdbaarheidsdatum in de gaten te houden.
• Papier of karton is hard en kan producten beschadigen. Ook kun je door deze verpakkingsmethode niet altijd zien wat je koopt. Het is ook belastend voor het milieu. Bovendien is papier en karton minder stevig.
• Uit bulkdispensers kun je voorgesneden voeding tappen in een eigen bakje. In Nederland zien we bulkdispensers vooral in verpakkingsvrije winkels voor bijvoorbeeld noten. Ze schijnen er ook al wel te zijn voor groenten, al heb ik ze zelf nog niet gezien. Het kan handig zijn als je kleine beetjes van veel soorten groente nodig hebt voor een gerecht. Deze methode vereist wel oplettendheid van de winkelier om te zorgen voor een vers aanbod.

Wat zijn de 5 grootste voordelen van verpakte groente?

Verpakte en voorgesneden groente heeft een aantal voordelen. De belangrijkste voordelen zet ik op een rijtje:

1. Het is gemakkelijk en helpt je sneller klaar te zijn met eten koken. Dat komt goed van pas in een tijd waarin iedereen druk, druk, druk is.
2. Voorgesneden groente helpt om je handen en polsen te ontzien. Zeker als je last hebt van bijvoorbeeld reuma of artrose is dit een belangrijk aspect.
3. Als je veel verschillende ingrediënten nodig hebt, zoals in een Chinese roerbakschotel, is een kant en klaar groentepakket ideaal omdat je anders misschien wel 20 verschillende ingrediënten moet kopen.
4. Het helpt verspilling tegen te gaan: Als je een eenpersoonshuishouden hebt en je koopt een grote bloemkool, is de kans groot dat je een deel weg gaat gooien. Of je vriest het in of maakt er een lekker soepje van.
5. Het is een bijkomstig voordeel van voorgesneden groente dat zulke zakjes nogal eens aangeboden worden voor een veel lagere prijs omdat ze tegen de houdbaarheidsdatum aan zijn. Je kunt het dan óf meteen dezelfde dag opeten of eventueel nog in de diepvries doen.

Wat zijn de nadelen van voorgesneden en voorverpakte groenten?

Naast voordelen hebben voorgesneden en voorverpakte groenten ook wel nadelen. Ik noem er een paar:

• De snijranden worden snel bruin.
• De zak kan bol gaan staan. Wat daar de oorzaak van is, kun je verderop lezen.
• Doordat de verpakking weggegooid wordt, is het belastend voor het milieu. Dit effect is wel relatief door het beperken van verspilling.
• Voorverpakte voeding is weliswaar soms langer houdbaar dan vers, maar houd wel de houdbaarheidsdatum in de gaten. Te Gebruiken Tot (TGT) is een datum die je moet respecteren. Gebruik in ieder geval je ogen en je neus.
• Het is doorgaans duurder dan niet voorgesneden groente.
• Je vindt vooral niet biologische groente verpakt in de supermarkt. Als je voor biologisch kiest, is de keus veel minder groot.

Hoe zit het met de voedingswaarde en gezondheid van voorgesneden groente?

Voorgesneden groente heeft een slecht imago wat betreft gezondheid. Dat heeft verschillende redenen. De vraag is in hoeverre die vooroordelen kloppen.

1. Veel mensen denken dat in de zakjes groenten conserveringsmiddelen etc. zitten. Dit is echter niet altijd het geval. Hieronder vertel ik wat er dan wél in zit.
2. De algemeen heersende gedachte is dat vitamines snel verloren gaan bij het snijden en verpakken van groente. Dit blijkt echter niet het geval te zijn. Gesneden groenten houden hun vitamine C langer vast dan verse groente die je bewaart. Bij gesneden fruit gaat er wel meer vitamine C verloren dan  bij intact fruit.
3. Dan is er nog een ander, indirect aspect als het over veldsla gaat. Veldsla in de supermarkt, in zakjes verpakt, komt nog maar zelden uit volle grond. De teelt gebeurt grotendeels onder ledlampen op water met daarin toegevoegde voedingsstoffen. Dat heeft allerlei voordelen omdat je niet meer afhankelijk bent van het weer en insectenplagen. Maar dat zorgt er ook voor dat er minder beschermende stoffen in de plantjes zitten. Daarom is onbespoten groente uit volle grond een veruit betere keuze.
4. Veel verpakkingsplastic van voorgesneden groenten lijkt niet ongezond te zijn doordat er geen BPA in zit.
5. Bij het snijden en verpakken van groente gelden strenge hygiëneregels. Eerst worden de groentes gewassen in ijskoud water. Dit vertraagt bacteriegroei. De verpakkingsmethoden kun je rekenen onder ‘hightech’: de folie bestaat uit meerdere lagen met heel veel minuscule gaatjes die zorgen voor optimale bewaring. De meeste bacteriën zullen zich dan ook niet snel vermenigvuldigen in voorgesneden en voorverpakte groenten. Bij kiemgroenten (zoals taugé en alfalfa) ligt de kans op besmetting wel hoger. Daarbij gaat het vooral om Listeria, Salmonella en E.coli, die sowieso makkelijker overleven in voorverpakte groente.

In het algemeen hoeft voorverpakte en voorgesneden groente dus niet minder gezond te zijn dan verse groente. Mensen met een verminderde weerstand moeten er wel voorzichtiger mee zijn vanwege een klein besmettingsrisico met bacteriën.

Wat betekent ‘Verpakt onder beschermende atmosfeer’?

Ik noemde al dat veel mensen denken dat er in de zakjes voorgesneden groente allerlei schadelijke stoffen zitten. Gelukkig is dat niet (altijd) het geval. Maar wat zit er dan wel in? Je ziet soms op de verpakking staan: ‘Verpakt onder beschermende atmosfeer’. In het Engels is dit MAP: Modified Atmosphere Packaging. Dit is een methode waarbij de samenstelling van de lucht veranderd wordt om bederfprocessen te vertragen. In normale lucht zit 78% stikstof, 21% zuurstof, 0,9% argon en 0,3% Co2. Door het aanpassen van deze verhoudingen kan de houdbaarheid van producten verlengd worden, soms zelfs tot 500%. Dit heeft te maken met de gassen die de micro-organismen (schimmels, bacteriën, gisten) nodig hebben om te kunnen vermenigvuldigen.

Vertraging van de groei

Als dit niet beschikbaar is, wordt de groei vertraagd en blijft het product langer goed. Het is interessant te weten dat per product de verhoudingen van de genoemde gassen verschilt om het langer houdbaar te maken. Zo heeft vlees veel zuurstof nodig om goed te blijven, en gevogelte, kaas, brood, vis en pasta juist niet. Groente en fruit hebben een beetje zuurstof en koolstofdioxide nodig, maar juist veel stikstof. Deze gassen vervliegen zodra je de verpakking opent. Er is dus niets schadelijks aan. Soms zie je dat een zakje bol gaat staan. Dit komt door het ademen van het product en wil niet zeggen dat het niet goed meer zou zijn.

Waar let je op als je voorgesneden en voorverpakte groente koopt?

Ik ben niet speciaal voorstander van voorgesneden en voorverpakte voeding maar zie wel de verschillende aspecten die een rol spelen. Maar je zult inmiddels wel begrepen hebben dat ik dus ook geen tegenstander ervan ben, al besef ik ook wel dat het niet de beste keuze is. Ik maak er soms wel dankbaar gebruik van. Daarom deel ik met jou een aantal tips waar ik zelf op let als ik het koop.

1. Als de verpakking een beetje bol staat, is dit geen probleem. Maar het mag niet helemaal strak staan.
2. De groente moet er goed stevig uitzien en mooi van kleur zijn.
3. Let op de snijranden: ze mogen niet bruin zijn.
4. Bij gemengde groente is het verstandig om erop te letten dat er geen verlepte groenten (zoals veldsla) tussen zitten.

Hoe bewaar je verpakte groente?

Natuurlijk wil je zo lang en zo goed mogelijk genieten van de groente. Houd daarbij rekening met de volgende aandachtspunten:

• Eet de voorverpakte sla en groente binnen één à twee dagen na aankoop op.
• Verpakte en gesneden groente die nog net binnen de houdbaarheidsdatum valt, kun je nog prima kopen en dezelfde dag eten. Eventueel kun je het invriezen.
• Bewaar geopende zakjes maximaal één dag in de koelkast.
• Eet geen voorverpakte sla en groente waarvan de gebruiksdatum (TGT) is verstreken.
• Mensen met een verminderde weerstand kunnen beter geen voorverpakte groenten gebruiken om het risico op besmetting zoveel mogelijk te beperken.

Wat is het beste: verse of verpakte en voorgesneden groente?

Je vraagt je wellicht af wat nu beter is: vers of voorverpakt. Daar is geen eenduidig antwoord op te geven. Het hangt van vele aspecten af. In ieder geval is voorgesneden en voorverpakte groente niet zo slecht als je wellicht dacht. Het is belangrijk om wat te relativeren en af te wegen wat voor jou het belangrijkste is. Je kunt daarbij denken aan de volgende aspecten:

1. Wat is erger: verpakte groente eten of géén groente eten?
2. Eet je liever verpakte groente dan groente weg moeten gooien?
3. In vrijwel alle supermarkten vind je een aparte koeling voor producten die op de houdbaarheidsdatum zijn en daarom voor een lage prijs aangeboden worden. Dit zorgt voor jouw gemak én het helpt tegen voedselverspilling.
4. Als je zorgt voor een weekplanning van wat je gaat eten, kun je ervoor zorgen dat je verse producten ook echt op gaan.
5. Als je een gerecht maakt waar je veel verschillende groenten voor nodig hebt, zorgt een verspakket voor minder verspilling. Anderzijds kun je er ook voor kiezen om wat extra te koken en dit in te vriezen.
6. Biologische (liefst biologisch-dynamische) groente is het allerbeste. Echter, wellicht kun je beter verse niet-biologische groente gebruiken dan verlepte biologisch-dynamische!

Verse, liefst biologische groente van dichtbij (liefst rechtstreeks van de boer) en direct bereid is natuurlijk het allerbeste. Een mooi voorbeeld daarvan is de Zorgboerderij de Zwaluw in Lage Zwaluwe (https://www.facebook.com/ZorgboerderijDeZwaluw/?locale=nl_NL) waar ze werken met hulpboeren die extra begeleiding en zorg nodig hebben. Maar vers kopen en zelf snijden is lang niet altijd en niet voor iedereen haalbaar. Dan kan voorgesneden, voorverpakte groente een goed alternatief zijn. In de EetLijn Methode gebruiken we veel groente. De ene keer vers, de andere keer uit de diepvries. En als het nodig is een zakje voorgesneden groente. Ik ben er een groot voorstander van om alles te gebruiken en niets weg te gooien wat bruikbaar is. De EetLijn heeft het tegengaan van voedselverspilling hoog in het vaandel staan!

Wil je meer weten over de EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl. Ik zoek dan een coach bij jou in de buurt.