Witlof is van oorsprong een bittere groente. ‘Bitter is beter’ en ‘Bitter in de mond maakt het hart gezond’ zijn bekende uitspraken. Maar is deze mooie witte groente nog wel zo bitter als hij van oorsprong altijd was?
Witlof, wat is het?
Witlof is een bladgroente. We eten het blad van de uitgelopen penwortels, een soort kropjes. Het is familie van cichorei en behoort tot de andijviefamilie. Vroeger was het een echte wintergroente maar tegenwoordig kun je het gedurende het hele jaar kopen. Het is een geliefde groente in Nederland, België, Italië en Spanje. Hij staat in de top 10 van de meest gegeten groente. België en Frankrijk zijn grootverbruikers. Ook in Nederland wordt witlof veel gegeten, zegt men. Maar de Nederlander eet gemiddeld slechts 3 kg witlof per jaar dus of dat nu zoveel is? Er is zowel witlof als roodlof. Roodlof is een kruising tussen witlof en radicchio rosso. Het heeft een iets pittiger smaak en is iets minder geschikt om te koken.
Geschiedenis
Je komt ook de naam Brussels lof wel eens tegen. Dit verwijst naar het feit dat eigenlijk min of meer per toeval ontdekt is dat het eetbaar is. Rond 1830 bewaarde een boer in België (toen nog Nederland) zijn cichoreiwortels in een kist met zand. Na een paar maanden ontdekte hij dat de wortels uitgelopen waren met witte bladeren. Zo ontstond de naam witlof.
Hoe groeit witlof?
Witlof is een tweejarig gewas. Eerst zaait de boer het zaad. In het eerste jaar groeien de planten. De planten hebben penwortels. Die worden geoogst (‘getrokken’). Deze wortels krijgen een diepvriesbehandeling van een paar dagen, om de winter na te bootsen. Daarna worden ze op hydrocultuur in het donker opgekweekt. In ongeveer 3 weken groeit er op elke pen een stronkje witlof. De stronkjes (of ‘struikjes’) zijn wit omdat ze tijdens het groeien geen licht zien; de bladeren worden alleen groen als ze in aanraking komen met licht. Pas tijdens het transportproces komen de eerste groene uiteinden aan de bladeren, omdat de plantjes het licht zien.
Waar let je op als je het koopt en hoe bewaar je het?
Het liefst koop je deze groente biologisch. Deze is bitterder. In de niet-biologische witlof is het bittere er vaak uit gekweekt. Dat is jammer, omdat de bitterstoffen het juist zo gezond maken. Daar kom ik hieronder nog op terug. Je kunt witlof prima in de koelkast bewaren. Het blijft dan ongeveer 10 dagen goed. Dat is ideaal om achter de hand te hebben voor een snelle maaltijd als je weinig tijd hebt om te koken. Met wat simpele toevoegingen heb je dan een volwaardige maaltijdsalade.
Wat kun je ermee doen?
Witlof kun je op vele manieren gebruiken. Je hoeft nauwelijks iets weg te gooien van de witlofstronkjes. Veel mensen snijden de kernen eruit. Maar juist daarin zitten de gezonde stoffen. Ik noem een paar mogelijkheden om witlof te eten:
- Rauw als salade. Met wat mandarijntjes, noten en een dressing heb je een snelle maaltijdsalade. Rauw smaakt de witlof wel bitterder dan bereid. De bittere smaak kun je compenseren door iets zoets erdoor. Denk aan gedroogde cranberries, geraspte wortel, appel, mandarijntjes en/of een dressing met Green Sweet Syrup gold.
- Je kunt de blaadjes lostrekken en ze als schuitjes vullen met bijvoorbeeld garnalen met een lekkere dressing of blauwaderkaas met wat walnoten en Green Sweet Syrup Gold, een natuurlijk en suikervrij alternatief voor honing.
- Zo uit het vuistje is witlof een lekkere rauwkost snack.
- Witlof leent zich prima om te koken.
- Ook roerbakken gaat prima. Het smaakt heerlijk in combinatie met kerrie en cherrytomaatjes.
- Je kunt er een stamppot van maken met puree van knolselderij en bloemkool.
- Natuurlijk is er ook de traditionele ovenschotel met ham en kaas (of Eetlijn-proof met rookvlees of gerookte zalm).
- Als je witlof kookt, gooi dan het vocht niet weg, maar gebruik het voor een saus of soep.
Wat zijn de eigenschappen van witlof?
Ik noemde al de bitterstoffen die witlof zo gezond maken. Dat zijn de stoffen lactone, lacturopicrine en sesquiterpeen. Deze bitterstoffen bevorderen uitscheiding van gal en maagzuur. Ze werken positief op de spijsvertering en ondersteunen de lever. De bitterstoffen kunnen helpen parasieten in het spijsverteringskanaal te bestrijden. Zo doen apen in het wild het ook: als apen darmparasieten hebben, gaan ze veel groenten met bitterstoffen eten, zoals andijvie en witlof, om de parasieten op een natuurlijke manier uit te drijven. Ook bevat witlof de stof inuline. Het is een oplosbare vezel die dient als voeding voor je darmbacteriën. Er zit relatief veel vitamine C in. Ook bevat witlof vitamine B1 en B2, calcium, ijzer en kalium.
Waarom is witlof gezond?
Witlof is een gezonde groente. Het is niet de groente met de meeste nutriënten. Groene bladgroentes voegen meer toe. Zo bevat andijvie bijvoorbeeld 7x zoveel foliumzuur. Toch is het zeker niet verkeerd om het regelmatig op je menu te zetten. Ik zet een paar aspecten op een rijtje.
- Witlof bevat niet veel koolhydraten, ongeveer 1 g per 100 gram. Daarmee past het prima in De EetLijn Methode omdat dat een koolhydraatbewuste leefstijl is.
- Vooral als je écht bittere witlof hebt, is het gezond. Bij de eigenschappen besprak ik de bitterstoffen al. Maar er is nog meer wat die bitterstoffen voor je lichaam kunnen doen.
- Ze zorgen voor een actieve spijsvertering door meer aanmaak van gal, speeksel en maagzuur. Hierdoor wordt de voedselbrij in je maagdarmkanaal beter ‘oplosbaar.’
- Bitterstoffen geven een betere peristaltiek (kneedbeweging) in de darmen. Dit helpt mee om obstipatie tegen te gaan.
- Door de bitterstoffen voel je je eerder verzadigd. Zodoende remmen ze de eetlust.
- Bitterstoffen activeren de bijbehorende smaakreceptoren. Hierdoor komt stikstofmonoxide vrij. Dit zorgt ervoor dat bacteriën dood gaan. Op deze manier ondersteunen de bitterstoffen je immuunsysteem.
- De bitterstoffen hebben een vertragend effect op de bloedsuikerspiegel en helpt dus tegen diabetes type 2. Witlof zorgt er ook voor dat de lever minder glucose aanmaakt.
- Het is een zeer basische groente en vormt een goede tegenhanger voor de zoetigheid in bewerkt voedsel dat het lichaam verzuurt.
- Deze groente werkt ontstekingsremmend.
- Het helpt tegen gasvorming, krampen, jicht en huidallergieën.
Kortom: Witlof is een fijne groente om mee te variëren. Hoe bitterder, hoe beter!
Wil je meer weten over De EetLijn Methode? Stuur dan een mailtje naar nettie.bom@deeetlijn.nl
Wil je meer lezen over de lever en leverwerking? https://www.deeetlijn.nl/de-lever-er-is-geen-enkel-orgaan-waar-ik-zoveel-medelijden-mee-heb/
